Halina Maria Sutarzewicz (1909–1991): polonistka, badaczka i popularyzatorka biografii i twórczości pisarzy

Ewa Andrysiak

doi:10.36578/BP.2025.10.12

Data publikacji : 20-11-2025

Tom 10 Nr 2 (2025)

Halina Maria Sutarzewicz (1909–1991)

Ewa Andrysiak

https://orcid.org/0000-0002-5949-6130

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.12

polonistka, badaczka i popularyzatorka biografii i twórczości pisarzy

Abstrakt

Artykuł przypomina zasłużoną dla Kalisza postać Haliny Sutarzewicz, nauczycielki języka polskiego w kaliskich szkołach i wykładowcy historii literatury polskiej i powszechnej w Studium Nauczycielskim, ale także badaczki i popularyzatorki biografii i twórczości pisarzy związanych z Kaliszem i regionem. Przez 20 lat przewodniczyła, utworzonemu w Kaliszu z jej inicjatywy, kołu ogólnopolskiego Towarzystwa im. Marii Konopnickiej w Warszawie, inspirując wiele działań. Była twórczynią, funkcjonującej w latach 1980-1991, kaliskiej Izby Marii Konopnickiej. W roku 2000 założono stowarzyszenie jej imienia promujące m.in. twórczość pisarzy związanych z Kaliszem i regionem oraz patronki.
Przy opracowaniu artykułu korzystano ze źródeł archiwalnych, prasy i opracowań, także materiałów dostępnych w Internecie, wykorzystując metodę biograficzną oraz analizy i krytyki źródeł.

Słowa kluczowe:

Halina Maria Sutarzewicz, Kalisz nauczyciele - biografie, historia szkolnictwa, biografie w pedagogice, literatura, Koło Towarzystwa im. Marii Konopnickiej w Kaliszu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Andrysiak, E. (2025). Halina Maria Sutarzewicz (1909–1991): polonistka, badaczka i popularyzatorka biografii i twórczości pisarzy. Biografistyka Pedagogiczna, 10(2), 221–243. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.12

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła

Źródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Kaliszu

Zespół Liceum Pedagogiczne w Kaliszu

Archiwum Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Akta osobowe: Sutarzewicz Halina 1949-1953.

Źródła drukowane

Dąbrowska M., Dzienniki 1914-1965, red. T. Drewnowski, t. 12: 1960-1961, Warszawa 2009.

Sutarzewicz H., O tradycjach i planach Towarzystwa im. Marii Konopnickiej, rozmowa z mgr Haliną Sutarzewicz, prezesem kaliskiego oddziału TMK, „Ziemia Kaliskaˮ, 1972, nr 50, s. 4.

Sutarzewicz H., Pasję i miłość do miasta odziedziczyłam po ojcu…, rozmowa z p. H. Sutarzewicz, laureatką nagrody m. Kalisza; rozm. Bożena Szal, „Ziemia Kaliska”, 1985, nr 9, s. 6.

Prace Haliny M. Sutarzewicz (wybór)

Sutarzewicz H., Asnyk, Konopnicka i Dąbrowska w Kaliszu, Warszawa 1977.

Sutarzewicz H., Kaliskie wspomnienia o Natalii [Awałow Gałczyńskiej], „Ziemia Kaliska”, 1980, nr 32, s. 5.

Sutarzewicz H., Kalisz [hasło], w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1984, s. 410-412.

Sutarzewicz H., Kalisz w literaturze, Kalisz 1984.

Sutarzewicz H., Kalisz w oczach Asnyka i Konopnickiej, „Rocznik Kaliski”, 8 (1975) s. 209-225.

Sutarzewicz H., Kalisz w życiu i twórczości Marii Konopnickiej, w:Materiały z sesji naukowej poświęconej Marii Konopnickiej, [aut. H. Sutarzewicz i in.], [Kalisz 1961], 36 s.

Sutarzewicz H., „Kaliszanin” 20 lat poszukiwany, „Południowa Wielkopolska”, 16 (1979) nr 3, s. 5.

Sutarzewicz H., Literackie obrazy katastrofy sierpniowej 1914 roku i jej skutków, oprac. E. Stadtmüller, „Rocznik Kaliski”, 40 (2014) s. 57-80.

Sutarzewicz H., Nie znane fakty związane z pobytem Marii Dąbrowskiej w Kaliszu, „Rocznik Kaliski”, 7 (1974) s. 178-187.

Sutarzewicz H., O Karczewskiej, Kaliszu i życiu uczciwym, „Ziemia Kaliska”, 1982, nr 18, s. 9.

Sutarzewicz H., Pomyślmy nad tym, „Ziemia Kaliska”, 1959, nr 9, s. 6.

Sutarzewicz H., Pisma rozproszone, wybór i oprac. W. Mikołajczyk, red. i bibliografia H.S. Pałęcki, Kalisz 1998.

Sutarzewicz H., Spróbujmy jeszcze coś ustalić. (1) Kaliszanin z wyboru; (2) Kaliskie widokówki; (3) Postacie literackie o kaliskim rodowodzie); (4) Oświadczam, że piszę…, „Południowa Wielkopolska”, 1982, nr 2-5.

Sutarzewicz H., Szykuj-że mi tam gospodę i dom cichy między swemi… Przewodnik po Izbie Muzealnej Marii Konopnickiej w Kaliszu, Kalisz 1982.

Sutarzewicz H., Śladami Marii Dąbrowskiej. Wspomnienia, powroty, materii życia przetwarzanie, „Południowa Wielkopolska”, 1983, nr 2, 3, 4, 5, 6, 7, s. 4.

Sutarzewicz H., Włodzimierz Pietrzak – jeden czy dwu?, „Południowa Wielkopolska”, 1983, nr 5, s. 2.

Sutarzewicz H., Z Suwałk do Kalisza, w: Śladami życia i twórczości Marii Konopnickiej, Warszawa 1963, wyd. 2 – 1966.

Opracowania

Galuba-Bryja I., Od Gimnazjum Handlowego do Zespołu Szkół Ekonomicznych 1945-2023, w: Dzieje szkolnictwa Handlowego i ekonomicznego w Kaliszu 1873-2023, red. E. Andrysiak, Kalisz 2023, s. 210-440.

Kościelak Z., Dziesięciolecie kaliskiego Stowarzyszenia im. Haliny Sutarzewicz, „Rocznik Kaliski”, 36 (2010) s. 363-366, fot.

Kozłowski M.M., Dwie pasje: Kalisz i literatura. (Półka z książkami), „Ziemia Kaliska”, 1999, nr 92, s. 8.

Kuszczyński Paweł, *** Pamięci Haliny Sutarzewicz, w: Niedosyt istnienia. Wiersze z lat 1962-2007, wybór H. Gordziej, Poznań–Bydgoszcz 2007, s. 90.

Kuszczyński P., *** Pamięci Haliny Sutarzewicz, w: Róża spadająca kwiatem, Poznań 1993, s. 36.

Kuszczyński P., Spotkania Marii Dąbrowskiej i Haliny Sutarzewicz – kaliskich dam słowa, „Asnykowiec”, 2010, nr 18, s. 82-86.

Kuszczyński P., Spotkanie Marii Dąbrowskiej i Haliny Sutarzewicz – kaliskich dam słowa, „Rocznik Kaliski”, 36 (2010) s. 355-362.

Montelatic J., 15 lat Stowarzyszenia im. Haliny Sutarzewicz, „Rocznik Kaliski”, 42 (2016) s. 147-160.

Pałęcki H., 120 lat kaliskiej edukacji ekonomicznej, „Kalisia”, 1993, nr sygnalny, s. 14-15.

Pałęcki H.S., Mikołajczyk W., Biografia, w: H.M. Sutarzewicz, Pisma rozproszone, zebrał i oprac. W. Mikołajczyk, red. i bibliografia H.S. Pałęcki, Kalisz 1998, s. 9-18.

Stadtmüller E., Erudytka i pasjonatka Kalisza, „Kalisia Nowa”, 18 (2011) nr 1–3, s. 38-39.

Stadtmüller E., Stowarzyszenie im. Haliny Sutarzewicz, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, 10 (2007) s. 127-129.

Szurczak A., Edward Polanowski (1936—1992). Badacz dziewiętnastowiecznego Kalisza, Kalisz 2011.

Szurczak A., Izba Marii Konopnickiej w Kaliszu, „Rocznik Kaliski”, 15 (1982) s. 344-347, fot.

Walczak K., Biblioteki Kalisza i ich miejsce w życiu kulturalnym miasta 1793-1945, Kalisz 1996.

[Wrotkowski H.] WrH, Album Haliny Sutarzewicz, „Ziemi Kaliska”, 1991, nr 31, s. 6.

Wrotkowski H., Sutarzewicz Halina Maria, w: Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej – ziemi kaliskiej, t. 1, red. T. Tadeusiewicz, Kalisz 1998, s. 266-268.

Wrotkowski H., Halina Sutarzewicz (13 IX 1909 – 12 VII 1991). (Wspomnienie pośmiertne), „Rocznik Kaliski”, 23 (1991) s. 245-249.

Stadtmüller E., Tablica Haliny Sutarzewicz pojawi się na WP-A, https://latarnikkaliski.pl/tablica-haliny-sutarzewicz-pojawi-sie-na-wp-a/, dostęp: 2.01.2024.

Stowarzyszenie im. Haliny Sutarzewicz. Strona poświęcona literackiej grze miejskiej „Kaliszanie piszący”, http://kaliszaniepiszacy.blogspot.com/p/stowarzyszenie-im-haliny-sutarzewicz.html , dostęp: 27.02.2024.

Towarzystwo Miłośników Kalisza, https://tmkkalisz.wixsite.com/tmkkalisz/historia, dostęp: 16.02.2024.

Uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej Halinę Sutarzewicz, https://www.kalisz.pl/dla-mieszkanca/aktualnosci/kultura/uroczystosc-odsloniecia-tablicy-upamietniajacej-haline-sutarzewicz,50466, dostęp: 2.01.2024.