Wychowawczo-oświatowe idee w wybranych pismach Józefa Sebastiana Pelczara (1842–1924)

Monika Kupczewska

doi:10.36578/BP.2025.10.18

Data publikacji : 23-05-2025

Tom 10 Nr 1 (2025)

Wychowawczo-oświatowe idee w wybranych pismach Józefa Sebastiana Pelczara (1842–1924)

S. Monika Kupczewska SłNSJ

https://orcid.org/0000-0003-2346-8821

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.18

Abstrakt

Józef Sebastian Pelczar, jako profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz biskup diecezji przemyskiej, miał istotny wpływ na rozwój edukacji i wychowania na ziemiach polskich. Artykuł przedstawia jego poglądy na temat wychowania, ukazując go jako zwolennika religijno-moralnego modelu edukacji, w którym kluczową rolę odgrywały wartości moralne i duchowe. W swoich pracach pisarskich oraz publicznych wystąpieniach Pelczar promował ideę kształcenia młodzieży w duchu katolickim, rozwijając zarówno ich intelekt, jak i moralność. Niniejszy tekst jest próbą syntetycznej prezentacji jego poglądów i myśli na temat wychowania, opierając się na jego spuściźnie pisarskiej oraz mało znanych tekstach zdeponowanych w Archiwum Głównym Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego w Krakowie, w zespole Archiwum Józefa Sebastiana Pelczara, zawierającym komplet publikacji tego autora.

Słowa kluczowe:

Józef Sebastian Pelczar, biskup, religijno-moralny model wychowania

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kupczewska, M. (2025). Wychowawczo-oświatowe idee w wybranych pismach Józefa Sebastiana Pelczara (1842–1924). Biografistyka Pedagogiczna, 10(1), 61–82. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.18

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła drukowane

Błogosławiony Józef Sebastian Pelczar Mowy i Kazania 1877-1899, red. C. Niezgoda, Kraków 1998.

Pelczar J.S., Mowa miana przy pożegnaniu profesorów i uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego przed odjazdem do Przemyśla 21 lutego r. 1899, w: tenże, Niektóre kazania i mowy przygodne, Przemyśl 1916, s. 356-359.

Pelczar J.S., Mowa miana podczas dyskusji sejmowej o szkołach średnich miana 5 listopada r. 1904, „Kronika Diecezji Przemyskiej”, 5 (1905) z. 1, s. 3-11.

Pelczar J.S., Wezwanie do pracy nad duchowym odrodzeniem się Narodu Polskiego. Do rodziców, Kraków 1915.

Pelczar J.S., Nauka I. O pobudkach miłosierdzia, w: Mowy i kazania 1877-1899, Kraków 1998, s. 104-108.

Pelczar J.S., List pasterski o krzewieniu chrześcijańskiej oświaty, „Kronika Diecezji Przemyskiej”, 6 (1906) z. 5, s. 247-253.

Pelczar J.S., Mowa przy poświęceniu szkoły ludowej w Korczynie, w: tenże, Mowy i kazania, Przemyśl 1916.

Pelczar J.S., List pasterski na Wielki Post r. 1905 o uświęceniu życia rodzinnego, „Kronika Diecezji Przemyskiej”, 5 (1905) z. 2, s. 39-48.

Pelczar J.S., Mowa rektorska miana przy immatrykulacji uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego, w: tenże, Mowy i kazania, Przemyśl 1916, s. 317-321.

Pelczar J.S., Przemówienie podczas sesji egzaminacyjnej na pensji Seweryny Górskiej 26 VI 1880, w: tenże, Mowy i kazania 1877-1899, Kraków 1998, s. 160-162.

Pelczar J.S., Mowy na zjeździe Chyrowiaków w 25 rocznicę utworzenia Zakładu w Chyrowie, w: J.S. Pelczar, Niektóre kazania i mowy przygodne, Przemyśl 1916, s. 513-517

Pelczar J.S., Mowy sejmowe: Mowa miana 10 lipca r. 1902 podczas dyskusji nad budżetem szkolnym, w: tenże, Mowy i kazania, Przemyśl 1916, s. 363-374.

Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914, Lwów 1914.

Opracowania

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995, red. L. Grzebień, Kraków 1996.

Kupczewska J.M., Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara „Mój życiorys”, w: Święty Józef Sebastian Pelczar (1842–1924) rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego i biskup przemyski, red. A. Kubiś, J. Wołczański. Kraków 2005, s. 21-204.

Majka J., Myśl i działalność społeczna biskupa Józefa Sebastiana Pelczara, w: Biskup Pelczar. Materiały z sesji naukowej w 1974 r., red. B. Przybyszewski, M. K. Kasperkiewicz, Kraków 1975, s. 20-32.

Niezgoda C., Wierny ideałom, Kraków 1988.

Piech S., Błogosławiony Józef Sebastian Pelczar (1842-1924), w: Złota księga Papieskiej Akademii Teologicznej, red. S. Piech. Kraków 2000.

Pudłocki T., Rola biskupa Józefa Sebastiana Pelczara w życiu kulturalnym Przemyśla, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 131 (2004) s. 138-154.

Szal A., Działalność społeczno-polityczna biskupa Józefa Sebastiana Pelczar, w: Józef Sebastian Pelczar w przededniu beatyfikacji. Materiały z sesji naukowej w 1991 r., red. F. Sankowska, Kraków1992, s. 94-110.

Szulakiewicz W., Motywy zainteresowań badawczych historyków wychowania II Rzeczypospolitej, w: Historycy wychowania II Rzeczypospolitej, red. W. Szulakiewicz, Warszawa 2000, s. 13-25.

Wawrzynkowska-Wierciochowa D., Górska Seweryna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, red. red. Kazimierz Lepszy i in., Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 433.

S. Monika Kupczewska SłNSJ

monika.kupczewska@kul.pl
https://orcid.org/0000-0003-2346-8821

Afiliacja:

Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce, Instytut Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska

Biogram

Dr Monika Kupczewska – adiunkt badawczy w Ośrodku Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL oraz redaktor naukowy serii wydawniczej: Zakony żeńskie w PRL, a także przewodnicząca Komisji Historycznej przy Konsulcie Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce. W badaniach naukowych koncentruje się na historii żeńskiego ruchu zakonnego na ziemiach polskich XIX i XX w., historii Polski i Kościoła XIX i XX w. Specjalizuje się w także archiwistyce kościelnej.