Historyczno-systemowy projekt pedagogiki Zygmunta Kukulskiego (1890–1944)

Arkadiusz Jabłoński; Piotr Magier

doi:10.36578/BP.2025.10.15

Data publikacji : 23-05-2025

Tom 10 Nr 1 (2025)

Historyczno-systemowy projekt pedagogiki Zygmunta Kukulskiego (1890–1944)

Arkadiusz Jabłoński

https://orcid.org/0000-0002-9977-5214

Piotr Magier

https://orcid.org/0000-0002-9977-5214

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.15

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest koncepcja pedagogiki opracowana przez Zygmunta Kukulskiego i ujęta w aspekcie jej specyfiki historycznej i teoretycznej.Wybór tematu jest o tyle istotny, że dotyczy jednej z pierwszych, pionierskich polskich koncepcji pedagogicznych okresu międzywojennego. Jest ona ponadto wytworem pedagoga mało znanego współczesnemu środowisku pedagogicznemu w Polsce. Kukuski uwzględnia w niej zarówno odniesienie do współczesnego mu dorobku nauk przyrodniczych, filozofii, jak i historii, traktując je jako źródło dla formułowania celów, metod oraz treści wychowania. Co istotne, Kukulski porusza także problematykę wychowania narodowego. Formułuje postulaty dotyczące zmiany polskiego charakteru narodowego, umieszczając je w kontekście uniwersalnych prawidłowości społecznych, kulturowych i edukacyjnych.

Słowa kluczowe:

Zygmunt Kukulski, pedagogika narodowa, polska pedagogika okresu dwudziestolecia międzywojennego

Inne teksty tego samego autora

Piotr Magier, Biografistyka pedagogiczna – przyczynek do definicji , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 8 Nr 1 (2023)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Jabłoński, A., & Magier, P. (2025). Historyczno-systemowy projekt pedagogiki Zygmunta Kukulskiego (1890–1944). Biografistyka Pedagogiczna, 10(1), 137–158. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.15

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bronk A., Czy pedagogika jest nauką autonomiczną?, w: W trosce o integralne wychowanie, red. M. Nowak, T. Ożóg, A. Rynio, Lublin 2003, s. 47–76.

Grela E., Kukulski Zygmunt Bolesław, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, red. E. Ziemann, Lublin 2004, kol.168.

Hejnicka-Bezwińska T., Koncepcja pedagogiki (i pedagogiki ogólnej) w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, „Forum Pedagogiczne”, 8 (2018) nr 1, s. 43–58, DOI: 10.21697/fp.2018.1.03.

Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna, Warszawa 2008.

Instytut Pedagogiki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Księga Jubileuszowa, red. M. Nowak, Lublin 2018.

Karolewicz G., Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym, t. 2: Biogramy, Lublin 1994.

Karolewicz G., Środowisko nauczycieli akademickich KUL w okresie międzywojennym, w: Wczoraj i dziś pedagogiki uniwersyteckiej w świetle twórczości Stefana Kunowskiego, red. K. Braun, M. Łobacz, A. Rynio, Lublin 2010, s. 53–63.

Kot S., Historia wychowania, t. 2: Wychowanie nowoczesne. Od połowy wieku XVIII do doby współczesnej, wyd. 3 (według wydania drugiego z 1934 r.), Warszawa 1996.

Kukulski Z., Ankieta w sprawie psychologii nauczyciela-wychowawcy, Lublin 1927.

Kukulski Z., Działalność pedagogiczna Tadeusza Czackiego. W setną rocznicę zgonu, Warszawa 1914.

Kukulski Z., Główne momenty myśli i badań pedagogicznych, Lublin 1923.

Kukulski Z., Lata szkolne Staszica, Lublin 1926.

Kukulski Z., Obrady zgromadzeń akademickich wydziału małopolskiego w Lublinie w roku 1790, Lwów 1923.

Kukulski Z., Od wydawcy, w: Elementarz dla szkół parafialnych narodowych z roku 1785, wyd. Z. Kukulski, Lublin 1930, s. III–XXIII.

Kukulski Z., Pierwsi nauczyciele świeccy w szkole wydziałowej lubelskiej w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1939.

Kukulski Z., Tak zwane „Public Schools” w Wielkiej Brytanii, Londyn 1942.

Kukulski Z., Trzy dokumenty z życia Staszica. Z 16 ilustracjami, Lublin 1926.

Kukulski Z., Udział Staszica w pracach Izby Edukacyjnej (1807–1812), Lublin 1927.

Kukulski Z., Wstęp, w: Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, wyd. i wstę Z. Kukulski, Lublin 1923, s. XV–CIX.

Kukulski Z., Wstęp, w: Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1807–1812, oprac. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1931, s. VII–LXI.

Kukulski Z., Wstęp wydawcy, w: Pestalozzi w Polsce na początku XIX stulecia. Sprawozdania, rozbiory i sądy współczesne, oprac. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1930, s. V–L.

Leon XIII, Aeterni Patris. O filozofii chrześcijańskiej, Warszawa 2003.

Magiera E., Teoretyczne podstawy wychowania państwowego w Polsce okresu międzywojennego (zarys problematyki), „Forum Pedagogiczne”, 9 (2019) nr 1, s. 125–137, DOI: 10.21697/fp.2019.1.09.

Magier P., Metatheoretical Foundations of Educational Theory. Selected Aspects, „Studia z Teorii Wychowania”, 15 (2024) nr 3, s. 27–44, DOI: 10.5604/01.3001.0054.7885..

Markiewicz B., Przewodnik dla wychowawców – część pierwsza i druga, Marki 2022.

Niesiołowski A., Zarys pedagogiki ogólnej: rękopisy z oflagu, oprac. J. Kostkiewicz, Kraków 2017.

Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, Lublin 1999.

Nowak-Kluczyński K., Historia dyscypliny pedagogiki na Uniwersytecie Poznańskim oraz na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w stulecie istnienia – próba rekonstrukcji, „Studia Edukacyjne”, 58 (2020) s. 191–212, DOI: 10.14746/se.2020.58.10.

Ortega y Gasset J., Bunt mas, tł. P. Niklewicz, Warszawa 1997.

Osterloff W., Wychowanie obywatelskie i oświata powszechna. Z pism współpracowników Komisyi Edukacyi Narodowej dla seminaryów nauczycielskich i wychowawców ułożył, Warszawa–Lublin–Lwów–Kraków 1919. Partyka W., Exploring the Teacher’s Role in Interwar Poland: Findings from Zygmunt Kukulski’s Unpublished Research, „Studia Paedagogica Ignatiana”, 27 (2024) nr 2, s. 93–112, DOI: 10.12775/SPI.2024.2.005en.

Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, wyd. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1923.

Podoleński S., Podręcznik pedagogiczny. Wskazówki dla rodziców i wychowawców, Kraków 1921.

Przeniosło M., Katedry pedagogiczne na uczelniach akademickich w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 62 (2017) nr 2, s. 134–152, DOI: 10.5604/01.3001.0010.3294.

Skrzyniarz R., Kukulski Zygmunt Bolesław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 1, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 594.

Skrzyniarz R., Sylwetki byłych profesorów i wykładowców pedagogiki KUL. Zygmunt Bolesław Kukulski, prof. dr hab., w: Pedagogika na Katolickim Uniwersytecie Jana Pawła II. Historia i współczesność, red. A. Rynio, R. Skrzyniarz, Lublin 2011, s. 49–51.

Sośnicki K., Podstawy wychowania państwowego, Lwów–Warszawa 1933.

Szulakiewicz W., Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918-1939: studium historiograficzne, Toruń 2000.

Szulakiewicz W., Pedagogika na Uniwersytecie Stefana Batorego, Toruń 2019.

Walewander E., Pedagogia uniwersytetu w życiu i działalności naukowej Zygmunta Bolesława Kukulskiego (1890–1944), w: Wczoraj i dziś pedagogiki uniwersyteckiej w świetle twórczości Stefana Kunowskiego, red. K. Braun, M. Łobacz, A. Rynio, Lublin 2010, s. 65–71.

Wistuba G. OP, Magier P., Marczewski M., Wychowanie personalistyczne: aktualność nauczanie Sługi Bożego o. Jacka Woronieckiego OP, Gdańsk 2022.

Wołk K., Zygmunt Bolesław Kukulski (1890–1944). Pedagog, wychowawca i społecznik, Lublin 2018.

Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba zarysu encyklopedycznego, Warszawa 1993.

Woroniecki J., Wstęp do nauki o charakterze polskim, w: Z zagadnień wychowania narodowego, t. 1, Lwów 1918.

Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1807–1812, oprac. I wstęp Z. Kukulski, Lublin 1931.