Historyczno-systemowy projekt pedagogiki Zygmunta Kukulskiego (1890–1944)

Arkadiusz Jabłoński; Piotr Magier

doi:10.36578/BP.2025.10.15

Published : 2025-05-23

Vol. 10 No. 1 (2025)

Historical-Systemic Project of Pedagogy of Zygmunt Kukulski (1890–1944)

Arkadiusz Jabłoński

https://orcid.org/0000-0002-9977-5214

Piotr Magier

https://orcid.org/0000-0002-9977-5214

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.15

Abstract

The subject of this article is the concept of pedagogy developed by Zygmunt Kukulski and framed in terms of its historical and theoretical peculiarities. The choice of topic is important in that it concerns one of the first pioneering Polish pedagogical concepts of the interwar period. Moreover, it is the product of a pedagogue little known to the contemporary pedagogical environment in Poland. Kukuski includes in it both a reference to his contemporary achievements in natural sciences, philosophy and history, treating them as a source for formulating the goals, methods and content of upbringing. Importantly, Kukulski also addresses the issue of national upbringing. He formulates postulates for changing the Polish national character, placing them in the context of universal social, cultural and educational regularities.

Keywords:

Zygmunt Kukulski, national pedagogy, pedagogy as a science, Polish pedagogy of the interwar period

Most read articles by the same author(s)

Piotr Magier, Pedagogical Biography – a Contribution to the Definition , Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education]: Vol. 8 No. 1 (2023)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Jabłoński, A., & Magier, P. (2025). Historical-Systemic Project of Pedagogy of Zygmunt Kukulski (1890–1944). Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education], 10(1), 137–158. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.15

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bronk A., Czy pedagogika jest nauką autonomiczną?, w: W trosce o integralne wychowanie, red. M. Nowak, T. Ożóg, A. Rynio, Lublin 2003, s. 47–76.

Grela E., Kukulski Zygmunt Bolesław, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, red. E. Ziemann, Lublin 2004, kol.168.

Hejnicka-Bezwińska T., Koncepcja pedagogiki (i pedagogiki ogólnej) w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, „Forum Pedagogiczne”, 8 (2018) nr 1, s. 43–58, DOI: 10.21697/fp.2018.1.03.

Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna, Warszawa 2008.

Instytut Pedagogiki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Księga Jubileuszowa, red. M. Nowak, Lublin 2018.

Karolewicz G., Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym, t. 2: Biogramy, Lublin 1994.

Karolewicz G., Środowisko nauczycieli akademickich KUL w okresie międzywojennym, w: Wczoraj i dziś pedagogiki uniwersyteckiej w świetle twórczości Stefana Kunowskiego, red. K. Braun, M. Łobacz, A. Rynio, Lublin 2010, s. 53–63.

Kot S., Historia wychowania, t. 2: Wychowanie nowoczesne. Od połowy wieku XVIII do doby współczesnej, wyd. 3 (według wydania drugiego z 1934 r.), Warszawa 1996.

Kukulski Z., Ankieta w sprawie psychologii nauczyciela-wychowawcy, Lublin 1927.

Kukulski Z., Działalność pedagogiczna Tadeusza Czackiego. W setną rocznicę zgonu, Warszawa 1914.

Kukulski Z., Główne momenty myśli i badań pedagogicznych, Lublin 1923.

Kukulski Z., Lata szkolne Staszica, Lublin 1926.

Kukulski Z., Obrady zgromadzeń akademickich wydziału małopolskiego w Lublinie w roku 1790, Lwów 1923.

Kukulski Z., Od wydawcy, w: Elementarz dla szkół parafialnych narodowych z roku 1785, wyd. Z. Kukulski, Lublin 1930, s. III–XXIII.

Kukulski Z., Pierwsi nauczyciele świeccy w szkole wydziałowej lubelskiej w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1939.

Kukulski Z., Tak zwane „Public Schools” w Wielkiej Brytanii, Londyn 1942.

Kukulski Z., Trzy dokumenty z życia Staszica. Z 16 ilustracjami, Lublin 1926.

Kukulski Z., Udział Staszica w pracach Izby Edukacyjnej (1807–1812), Lublin 1927.

Kukulski Z., Wstęp, w: Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, wyd. i wstę Z. Kukulski, Lublin 1923, s. XV–CIX.

Kukulski Z., Wstęp, w: Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1807–1812, oprac. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1931, s. VII–LXI.

Kukulski Z., Wstęp wydawcy, w: Pestalozzi w Polsce na początku XIX stulecia. Sprawozdania, rozbiory i sądy współczesne, oprac. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1930, s. V–L.

Leon XIII, Aeterni Patris. O filozofii chrześcijańskiej, Warszawa 2003.

Magiera E., Teoretyczne podstawy wychowania państwowego w Polsce okresu międzywojennego (zarys problematyki), „Forum Pedagogiczne”, 9 (2019) nr 1, s. 125–137, DOI: 10.21697/fp.2019.1.09.

Magier P., Metatheoretical Foundations of Educational Theory. Selected Aspects, „Studia z Teorii Wychowania”, 15 (2024) nr 3, s. 27–44, DOI: 10.5604/01.3001.0054.7885..

Markiewicz B., Przewodnik dla wychowawców – część pierwsza i druga, Marki 2022.

Niesiołowski A., Zarys pedagogiki ogólnej: rękopisy z oflagu, oprac. J. Kostkiewicz, Kraków 2017.

Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, Lublin 1999.

Nowak-Kluczyński K., Historia dyscypliny pedagogiki na Uniwersytecie Poznańskim oraz na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w stulecie istnienia – próba rekonstrukcji, „Studia Edukacyjne”, 58 (2020) s. 191–212, DOI: 10.14746/se.2020.58.10.

Ortega y Gasset J., Bunt mas, tł. P. Niklewicz, Warszawa 1997.

Osterloff W., Wychowanie obywatelskie i oświata powszechna. Z pism współpracowników Komisyi Edukacyi Narodowej dla seminaryów nauczycielskich i wychowawców ułożył, Warszawa–Lublin–Lwów–Kraków 1919. Partyka W., Exploring the Teacher’s Role in Interwar Poland: Findings from Zygmunt Kukulski’s Unpublished Research, „Studia Paedagogica Ignatiana”, 27 (2024) nr 2, s. 93–112, DOI: 10.12775/SPI.2024.2.005en.

Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, wyd. i wstęp Z. Kukulski, Lublin 1923.

Podoleński S., Podręcznik pedagogiczny. Wskazówki dla rodziców i wychowawców, Kraków 1921.

Przeniosło M., Katedry pedagogiczne na uczelniach akademickich w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 62 (2017) nr 2, s. 134–152, DOI: 10.5604/01.3001.0010.3294.

Skrzyniarz R., Kukulski Zygmunt Bolesław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 1, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 594.

Skrzyniarz R., Sylwetki byłych profesorów i wykładowców pedagogiki KUL. Zygmunt Bolesław Kukulski, prof. dr hab., w: Pedagogika na Katolickim Uniwersytecie Jana Pawła II. Historia i współczesność, red. A. Rynio, R. Skrzyniarz, Lublin 2011, s. 49–51.

Sośnicki K., Podstawy wychowania państwowego, Lwów–Warszawa 1933.

Szulakiewicz W., Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918-1939: studium historiograficzne, Toruń 2000.

Szulakiewicz W., Pedagogika na Uniwersytecie Stefana Batorego, Toruń 2019.

Walewander E., Pedagogia uniwersytetu w życiu i działalności naukowej Zygmunta Bolesława Kukulskiego (1890–1944), w: Wczoraj i dziś pedagogiki uniwersyteckiej w świetle twórczości Stefana Kunowskiego, red. K. Braun, M. Łobacz, A. Rynio, Lublin 2010, s. 65–71.

Wistuba G. OP, Magier P., Marczewski M., Wychowanie personalistyczne: aktualność nauczanie Sługi Bożego o. Jacka Woronieckiego OP, Gdańsk 2022.

Wołk K., Zygmunt Bolesław Kukulski (1890–1944). Pedagog, wychowawca i społecznik, Lublin 2018.

Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba zarysu encyklopedycznego, Warszawa 1993.

Woroniecki J., Wstęp do nauki o charakterze polskim, w: Z zagadnień wychowania narodowego, t. 1, Lwów 1918.

Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1807–1812, oprac. I wstęp Z. Kukulski, Lublin 1931.