Myśl edukacyjna ks. Aleksandra Pechnika (1854–1935)

Andrzej Grudziński

doi:10.36578/BP.2025.10.16

Data publikacji : 23-05-2025

Tom 10 Nr 1 (2025)

Myśl edukacyjna ks. Aleksandra Pechnika (1854–1935)

Andrzej Grudziński

https://orcid.org/0000-0002-3872-5192

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.16

Abstrakt

Artykuł ma charakter analityczny. Jego przedmiotem są poglądy edukacyjne ks. Aleksandra Pechnika (1854–1935), ujęte w aspekcie specyfiki teoretycznej i historycznej. Zaprezentowane analizy odnoszą się do wybranego dorobku publicystycznego pedagoga z lat 1875–1907, kiedy był nauczycielem gimnazjalnym w kolejnych szkołach w Krakowie, Nowym Sączu, Tarnowie i Lwowie. Celem artykułu jest przedstawienie myśli edukacyjnej, odnoszącej się do realiów szkoły gimnazjalnej w Galicji na przełomie XIX i XX w. Podjęto w nim próbę omówienia następujących zagadnień – rysu biograficznego ks. Aleksandra Pechnika, jego zapatrywań na kształcenie i wychowanie w szkole średniej oraz podkreślenie roli nauczyciela w edukacji.

Słowa kluczowe:

Ks. Aleksander Pechnik, myśl edukacyjna, edukacja, kształcenie, wychowanie

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Grudziński, Ksiądz Zbigniew Marek SJ (1947-2024) – pedagog religii i nauczyciel akademicki , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 9 Nr 3 (2024): W kręgu mistrzów
Andrzej Grudziński, Wychowanie chrześcijańskie w rodzinie , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 10 Nr 1 (2025)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Grudziński, A. (2025). Myśl edukacyjna ks. Aleksandra Pechnika (1854–1935) . Biografistyka Pedagogiczna, 10(1), 61–82. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.16

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła drukowane

Pechnik A., Logika elementarna: z dodatkiem objaśniającym, Tarnów 1897.

Pechnik A., O nadmiernym obarczaniu młodzieży w naszych gimnazjach, „Muzeum”, 6 (1890) z. 7–8, s. 503–517.

Pechnik A., O potrzebie wprowadzenia apologetyki do szkół średnich, „Dwutygodnik Katechetyczny”, 2 (1898) nr 14, s. 242–246.

Pechnik A., O reformie t. zw. propedeutyki filozoficznej w naszych gimnazyach, Tarnów 1892.

Pechnik A., O wpływie naszych gimnazjów na wychowanie młodzieży, „Muzeum”, 5 (1889) z. 5, s. 309–320.

Pechnik A., Synonimika i frazeologia niemiecka dla szkół średnich, Lwów 1891.

Pechnik A., Towarzystwa naukowe wśród młodzieży gimnazjalnej, „Muzeum”, 5 (1889) z. 11, s. 803–808.

Pechnik A., W sprawie kształcenia kandydatów na nauczycieli szkół średnich, „Muzeum”, 5 (1889) z. 8, s. 549–558.

Pechnik A., W sprawie reformy szkół średnich, Tarnów 1899.

Pechnik A., Zarys apologetyki, Warszawa 1901.

Pechnik A., Zarys psychologii dla użytku szkół średnich, Lwów 1895.

Regulamin dla osób, utrzymujących w swych domach uczniów szkół średnich, w: Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, opr. J. Piwocki, t. 6, Lwów 1913, s. 530–532.

Rozporządzenie cesarskie z dnia 16 września 1849, którem upoważniono ministerstwo oświaty do kierowania się tymczasowo przy zarządzie gimnazjów i szkół realnych zasadami zawartemi w projekcie ich organizacji, w: Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, opr. J. Piwocki, t. 6, Lwów 1913, s. 432–591.

Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1877, Kraków 1877.

Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1878, Kraków 1878.

Sprawozdanie dyrekcyi c.k. Gimnazyum wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1879, Nowy Sącz 1879.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1880, Tarnów 1880.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1886, Tarnów 1886.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1888, Tarnów 1888.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1890, Tarnów 1890.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1891, Tarnów 1891.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1892/3, Tarnów 1893.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1893/4, Tarnów 1894.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1894/5, Tarnów 1895.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1896/7, Tarnów 1897.

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1897/8, Tarnów 1898.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1899, Lwów 1899.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1900, Lwów 1900.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1901, Lwów 1901.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1902, Lwów 1902.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1903, Lwów 1903.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1904, Lwów 1904.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1905, Lwów 1905.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1906, Lwów 1906.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1907, Lwów 1907.

Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1908, Lwów 1908.

Warmski M., Wychowanie a szkoła, „Muzeum”, 18 (1902) z. 7–8, s. 496–503.

Opracowania

Bednarz-Grzybek R., Nauczanie i wychowanie religijne dzieci i młodzieży na łamach „Miesięcznika Katechetycznego i Wychowawczego” 1911–1914, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 114 (2020) s. 25–46. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.11769

Czekalski R., Pechnik Aleksander Józef (1854–1935), w: Słownik katechetyków polskich XX wieku, red. R. Czekalski, Warszawa 2003, s. 189.

Chajko G., Kuria Metropolitarna obrządku łacińskiego we Lwowie w dwudziestoleciu międzywojennym. Struktura, skład personalny, zadania, w: Kurie (Archi)diecezjalne Kościoła rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej, red. M. Dębowska, Lublin 2016.

Gazeta Kościelna, w: Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce: 1918–1944, opr. i red. Z. Zieliński, Lublin 1981, s. 106–107.

Grzebień L., Pechnik Aleksander Józef, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981: t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 630–643.

Hahn W., Ś. p. Ksiądz Dr. Aleksander Pechnik, „Prąd”, 22 (1935) nr 4, s. 211–214.

Kopeć J., Początki ruchu liturgicznego w Polsce, „Liturgia Sacra”, 4 (1998) s. 217–225.

Kowalczyk M., U początków teologii historii w Polsce. Franciszek Sawicki. Konstanty Michalski. Aleksander J. Pechnik, Lublin 2008.

Kudła L., Średnie szkolnictwo ogólnokształcące, w: Szkolnictwo i oświata w Galicji 1772–1918, red. J. Dybiec, J. Krawczyk, A. Meissner, K. Szmyd, Rzeszów 2015, s. 80–104.

Lechicki C., Pechnik Aleksander Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 25, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980, s. 536–538.

Majorek C., System kształcenia nauczycieli szkół ludowych w Galicji doby autonomicznej (1871–1914), Wrocław 1971.

Meissner A., Seminaria nauczycielskie, w: Szkolnictwo i oświata w Galicji 1772–1918, red. J. Dybiec, J. Krawczyk, A. Meissner, K. Szmyd, Rzeszów 2015, s. 123–138.

Możdżeń S. I., Reformy szkoły średniej w Galicji w latach 1884–1914, Kielce 1989.

Nowak A., Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786–1985, t. 3: K–P, Tarnów 2001, s. 299.

Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2007.

Pachowicz A., Instytucje oświatowe w Tarnowie w świetle lokalnej prasy („Unia” 1882–1887), w: Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako źródło do historii edukacji, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2010, s. 95–107. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-439-6.08

Poręba P., Ks. Walenty Gadowski – wychowawca dzieci i młodzieży, w: Wkład ks. Walentego Gadowskiego (1861–1956) w rozwój katechetyki, red. J. Stala, Kraków 2006, s. 189–243.

Rusecki M., Pechnik Aleksander ks., w: Encyklopedia Katolicka, t. 15, Lublin 2011, s. 179.

Śliwerski B., Edukacja, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1: A–F, Warszawa 2023, s. 905–906.

Szulakiewicz W., Myśl pedagogiczna jako przedmiot badań historiografii edukacyjnej, „Chowanna”, 41(1998) t. 2, s. 9–18.

Szulakiewicz W., Władysław Seredyński. Studium z dziejów pedagogiki galicyjskiej, Rzeszów 1995.

X. Aleksander Pechnik. Wspomnienia o jego życiu i dziełach, opr. P. Stach, Lwów 1935.