Wymiar wychowawczo-edukacyjny biografii pisarza staropolskiego. Wokół jubileuszu Mikołaja Reja i prac oświatowych w Królestwie Polskim na początku XX w.

Marta M. Kacprzak

doi:10.36578/BP.2020.05.17

Published : 2020-09-08

Vol. 5 No. 1 (2020)

The Educational Dimension of the Biography of the Old Polish Writer: The Jubilee of Mikołaj Rej and Educational Works in the Kingdom of Poland in the Early 20th century

Marta M. Kacprzak

https://orcid.org/0000-0002-0491-7970

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2020.05.17

Abstract

The anniversary of Mikołaj Rej’s birth in 1905 was one of the jubilees in the 19th and early 20th century, during which the patriotic history of the former Polish-Lithuanian Commonwealth was remembered, with the old Polish writers presented as role models and their works having educational impact. Numerous historical and literary, editorial, popularisation and educational works were published at that time. The biography of the old Polish writer Rej was used in them for pedagogical purposes. The article analyses three examples of publications for children and youth and the people. It shows how their authors overcame the ideological and pedagogical difficulties (connected with the stereotype of Rej the ignoramus and the writer’s involvement in the religious disputes of the 16th century) to depict Rej as a role model and patron of contemporary educational work.

Keywords:

biography of the writer, history of education, children's and youth literature, reception of Old Polish culture, Mikołaj Rej (Rey)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Kacprzak, M. M. (2020). The Educational Dimension of the Biography of the Old Polish Writer: The Jubilee of Mikołaj Rej and Educational Works in the Kingdom of Poland in the Early 20th century. Biografistyka Pedagogiczna, 5(1), 73–94. https://doi.org/10.36578/BP.2020.05.17

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Białek J. Z., Skotnicka G., Morawska Zuzanna, w: Polski słownik biograficzny, t. 21, Wrocław 1976.

Bruchnalski W., Mikołaj Rej 1505–1905. Odczyt wygłoszony w sali Teatru Lwowskiego podczas Uroczystości jubileuszowej 17 grudnia 1905, Lwów 1906.

Brzozowski B., Mikołaj Rej z Nagłowic, Warszawa 1900.

Chlebowski B., Mikołaj Rej jako pisarz. Odbitka z książki zbiorowej pt. „Z wieku Reja” ku uczczeniu czterechsetnej rocznicy urodzin poety, Warszawa 1905.

Chrobot A., Mikołaj Rej w twórczości Andrzeja Trzecieskiego, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005, s. ????.

Górski R., Literatura dla ludu, w: Słownik literatury polskiej xix wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. ????.

H. L., Mikołaj Rej z Nagłowic, „Towarzysz Młodzieży”, 1905, nr 9, s. 98–100; nr 10, s. 110–111.

Hahn W., Bibliografia o Mikołaju Reju za rok 1905, „Pamiętnik Literacki”, 4 (1905) s. 569–578.

Hoffmanowa K., Wyjątki służące do ukształcenia serca i stylu, w: tejże, Dzieła, red. N. Żmichowska, Warszawa 1876, t. 3, s. 16.

Jan Kochanowski z Czarnolasu. Opowiadanie, Warszawa 1883.

Juszyński M. H., Dykcjonarz poetów polskich, t. 2, Kraków 1820.

Kacprzak M. M., Edycje literatury staropolskiej w życiu Polaków XIX w. na przykładzie wydań „Zwierciadła” Mikołaja Reja, w: Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków w XIX–XXI wieku, red. A. Chamera-Nowak, D. Jarosz, Warszawa 2015, s. ????.

Kacprzak M. M., Jan z Czarnolasu jako bohater literacki w poezji polskiej XIX w. Z dziejów recepcji spuścizny Kochanowskiego i kultury staropolskiej w wieku XIX, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015, s. ????.

Kacprzak M. M., Smok z Okszy jako bohater budującej powieści dla młodzieży w „Przygodach imć pana Mikołaja Reja” Zuzanny Morawskiej (1906). Z dziejów XIX-wiecznej recepcji twórczości religijnej Reja, w: Libris satiari nequeo. Oto ksiąg jestem niesyty. Pamięci Ewy J. Głębickiej, red. J. Partyka, A. Masłowska-Nowak, Warszawa 2010, s. ???.

Kacprzak M. M., XIX-wieczne edycje dzieł Adama Mickiewicza dla dzieci i młodzieży, w: Aspekty działalności wydawniczej w XIX i początkach XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2016, s. ???.

Kallenbach J., Mikołaj Rey. Szkic jubileuszowy, Kraków 1906.

Kowalczuk U., 1884 – jubileuszowa „renowacja” Kochanowskiego, w: Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy, red. T. Budrewicz i in., Żarnowiec 2000.

Kuran M., Mikołaj Rej w opinii polskiej kontrreformacji (na przykładzie „Postylli katolicznej” Jakuba Wujka), w: Mikołaj Rej – w pięćsetlecie urodzin, red. J. Okoń i in., Łódź 2005, s. ???.

Leszczyński G., Morawska Zuzanna, w: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2002, s. ????.

Ławski J., Żywot protestanta poczciwego. Mikołaj Rej w lekturze Adama Mickiewicza, w: Mikołaj Rej – w pięćsetlecie urodzin, red. J. Okoń i in., Łódź 2005, s. ???.

Maciuszko J. T., Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki XVI w., Warszawa 2002.

Magiera J., Mikołaj Rej. Ojciec piśmiennictwa polskiego. Opowiadanie z dziejów literatury polskiej. W czterechsetletną rocznicę urodzin Reja 1505–1905, Kraków 1905.

Maleszewski W. J., Z Warszawy – Rocznica rejowska, „Biesiada Literacka”, 59 (1905) nr 7–8, s. 106.

Mazurkowa B., Glosa do recepcji „Zwierciadła” Mikołaja Reja (XVI–XVIII w.), w: Mikołaj Rej – w pięćsetlecie urodzin, red. J. Okoń i in., Łódź 2005, s. ???.

Morawska Z., Przygody Imć Pana Mikołaja Reja. Powieść z XVI wieku dla młodzieży z 6-ciu rysunkami K. Gorskiego, Warszawa 1906.

Morawska Z., Przygody Imć Pana Mikołaja. Powieść z XVI w., „Wieczory Rodzinne”, 1905, nr 1–44.

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1841.

Niewolak-Krzywda A., W kręgu rzeczy czarnoleskiej, Rzeszów 1987.

Nieznanowski S., Recepcja Reja w literaturze staropolskiej, w: Mikołaj Rej. W czterechsetlecie śmierci, red. T. Bieńkowski, J. Pelc, K. Pisarkowa, Wrocław 1971, s. ????.

Nowaczyński A., Wizerunek Mikołaja Reja z Nagłowicz, Warszawa 1905.

Ostrowska E., Z dziejów języka polskiego i jego piękna. Studia i szkice, Kraków 1978.

Pieniążek C., O życiu i dziełach Mikołaja Reja z Nagłowic, Lwów 1905.

Prószyński K., O Janie Kochanowskim z Czarnolasu, jego pieśniach i pamiątkach po nim, w 300 lat po śmierci tego pieśniarza, Warszawa 1884.

Rej M., Żywot człowieka poczciwego, Warszawa 1828.

Rej M., Żywot człowieka poczciwego, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1859.

Sandoz M., Obrazki z życia Jana Kochanowskiego, Kraków 1884.

Sempołowska S., Zasady moralne a literatura dla dzieci, „Poradnik dla Czytających Książki”, 23 (1901) s. 8–10.

Skotnicka G., Pozytywistyczne powieści z dziejów narodu dla dzieci i młodzieży, Gdańsk 1974.

Skotnicka G., Z zagadnień historycznej beletrystyki dla dzieci i młodzieży Zuzanny Morawskiej, w: O literaturze dla dzieci i młodzieży. Studia, rozprawy, szkice, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1975, s. ????.

Sokalski B., O Janie Kochanowskim, jego życiu i dziełach, Złoczów 1884.

Ścisłowska Z., Jan Kochanowski, dziedzic Czarnolasu, obrazek historyczny z XVI wieku, popularne opowiadanie, Kraków 1884.

Tatomir L., Jan Kochanowski, Lwów 1884.

Walecki W., Święty Rej. Dwa przypomnienia: o człowieku i o pisarzu, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. Sylwetka – twórczość – epoka, red. M. Garbaczowa, Kielce 1997, s. ????.

Witczak T., Spór o „Żywot i sprawy poćciwego szlachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic”, „Pamiętnik Literacki”, 65 (1974) nr 2, s. 3–44.

Wójcicki K. W., Z rodzinnej zagrody. Życiorysy, Warszawa 1877.

Złote myśli Mikołaja Reja, wybrał i ułożył R. Kwiatkowski, Warszawa 1906.

Zuzanna Morawska – pisarka i pedagog, „Ciechanowskie Zeszyty Literackie”, 17 (2015).