„Niestety, na Murmań spóźniłem się…” Kulisy początków działalności społecznej dra Józefa Jakóbkiewicza (1892-1953)

Joanna Szady

doi:10.36578/BP.2024.09.23

Published : 2024-11-29

Vol. 9 No. 1 (2024)

‘Unfortunately, I Was Late for Murmań…’: Behind the Scenes of Dr Józef Jakóbkiewicz’s Early Social Activity (1892–1953)

Joanna Szady

https://orcid.org/0000-0002-6871-5315

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.23

Abstract

The article describes a key moment in the life of Józef Jakóbkiewicz, a doctor and a scout and social activist, which was fundamental to his fate and professional activity. Because of the ‘Murmansk episode’ in 1918, when Jakóbkiewicz changed his route while escaping from Soviet Russia, he turned to caring and educational activities. Having completed his military service during World War I and worked as a doctor in Siberia, Jakóbkiewicz became involved in a campaign from 1919 to 1923 aimed at transporting Siberian children to Poland. He also helped children from Siberia after returning to the country and then resumed his medical career in the second half of the 1920s. The biographical thread described in this article focuses on the early stage of his life, preceding his achievements in helping children in the interwar period, which are known from the literature on the subject. The biographical materials used in this text were obtained from the resources of the Archives of the University of Warsaw and the Main Medical Library. The article describes the background of historical events and the socio-political situation, an understanding of which is crucial for presenting Jakóbkiewicz’s diverse life path.

Keywords:

Józef Jakóbkiewicz, Murmansk, Polish Rescue Committee in Vladivostok, Educational Centre for Siberian Children in Wejherowo

Most read articles by the same author(s)

Joanna Szady, Biography in the Museum , Biografistyka Pedagogiczna: Vol. 5 No. 2 (2020)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Szady, J. (2024). ‘Unfortunately, I Was Late for Murmań…’: Behind the Scenes of Dr Józef Jakóbkiewicz’s Early Social Activity (1892–1953). Biografistyka Pedagogiczna, 9(1), 437–452. https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.23

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Źródła archiwalne

Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego

- Akta Józefa Jakóbkiewicza, sygn. WL nf-3; sygn. WL-[Nrej]-5

Biblioteka Jagiellońska, Oddział Zbiorów Specjalnych

- [Polski Komitet Ratunkowy Dzieci Dalekiego Wschodu (Władywostok)], sygn. Przyb. 301/68

Główna Biblioteka Lekarska

- Materiały Józefa Jakóbkiewicza, sygn. I-188

Muzeum Harcerstwa

- Relacja o Drużynie Harcerskiej we Władywostoku 1917-1918, sygn. ZHL/565

- Harcerstwo poza granicami Kraju 1917-1939, [Charbin], sygn. MHAR/11-39/6/1-7

Źródła drukowane

Appelt M., Dr Józef Jakóbkiewicz (1892-1955), w: Pod żaglami „Grażyny”. Relacje i wspomnienia, oprac. M. Appelt, Poznań 1997, s. 229-230

Bagiński H., Wojsko polskie na Wschodzie 1914-1920, Warszawa 1921

Chrząstowski Z., Górne i durne. Na Murmań, Łomianki 2014

Dowbór-Muśnicki J., Wspomnienia, Warszawa 2003

Hera E., Z biegiem lat, z biegiem wydarzeń…, Chotomów 1992.

Jakóbkiewicz J., Kilka spostrzeżeń dotyczących służby sanitarnej w polu na podstawie wspomnień z armji rosyjskiej, Warszawa 1934

Jacyna J.K. [J. Jakóbkiewicz], Kołotuszka. Wspomnienie z dni rewolucji rosyjskiej, Chicago [1920]

Nowicka H., Spacer w chmurach, Warszawa 2005

Opracowania

Brodniewicz A., Józef Jakóbkiewicz M.D., Pioneer of maritime and tropical medicine in Poland, “Bulletin of the Institute of Maritime ant Tropical Medicine in Gdynia”, 31 (1980), nr 1-2, s. 5-13

A.Gładysz, J. Kos, Założenia organizacyjne zapobiegania, zwalczania i leczenia ostrych chorób zakaźnych na ziemiach polskich w XX wieku, [w:] Choroby zakaźne i ich zwalczanie na ziemiach polskich w XX wieku, red. J. Kostrzewski i inn., Warszawa 2001, s. 18-28

Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, oprac. L. Formela, Lublin 1983

Kukla W., Miszczuk M., Dzieje Harcerstwa na obczyźnie 1912-2006. Zarys problematyki, Warszawa 2006

Matsumoto T., Theiss W., Dzieci syberyjskie. Pomoc Japonii dla dzieci polskich z Syberii, 1919-1922, Warszawa 2009

Theiss W., Akcja pomocy dzieciom polskim, ofiarom wojny światowej na Dalekim Wschodzie. 1919-1923, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 26 (1983), nr 3(101), s. 286-295

Theiss W., Polski Komitet Ratunkowy we Władywostoku (1919-1920). Z dziejów pomocy i opieki społecznej, „Przegląd Polonijny”, 16 (1990), z. 4(58), s. 49-62

Theiss W., Józef Jakóbkiewicz (1892-1953), „Harcerstwo” 28 (1986), nr 7(318), s. 35−41

Theiss W., J. Jakóbkiewicz (1892-1953), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 29 (1986), nr 3 (113), s. 321-336

Theiss W., Dzieci Syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Warszawa 1992

Theiss W., Dzieci syberyjskie 1919-2019. Z Syberii przez Japonię i Stany Zjednoczone do Polski, Kraków 2020

Konopka A., Bezpieczeństwo sanitarne wojsk. Polskie formacje wojskowe w Rosji (1914-1917), Białystok 2011

Konopka A., Służba zdrowia I Korpusu Polskiego w Rosji (1917-1918), Białystok 2014

Ponczek M., „Sokół” w Królestwie Polskim i w Rosji (1888-1918), w: Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach 1867-1997, red. E. Małolepszy, Z. Pawluczuk, Częstochowa 2001, s. 41-47

Radziwiłłowicz D., Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918-1920, Olsztyn 2009

Ruta A., Jakóbkiewicz Józef (1892-1953), w: Harcerski Słownik Biograficzny, red. J. Wojtycza, t. 3, Warszawa 2012, s. 83-86

Rybałko B., Jerzy Strzałkowski, Warszawa 2016

Syberyjskie dzieci Cesarzowej Japonii: konferencja. Pomoc Japonii dzieciom polskim z Syberii w latach 1919-1922, red. M. Piechowska, K. Zuber, Warszawa 2019

Winiarz A., Zarys organizacji harcerstwa na Dalekim Wschodzie (1917-1942), w: Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1992. Materiały z konferencji naukowej odbytej w dniach 29-30 maja 1992 r. w Rogach k. Gorzowa Wlkp., red. M. Szczerbiński, Gorzów Wlkp. 1992, s. 173-179

Wiśniewski J., Liczebność Polaków we Wschodniej Rosji i na Syberii w latach 1914-1918. Zarys problematyki, w: Polacy na Syberii od XIX do XXI wieku, red. S. Leończyk, Warszawa 2019, s. 63-74

Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Warszawa 1990

Zagórski S., Baśka Murmańska i Lwy Północy, Ustroń 2021

Netografia

https://wielcy.pl/nekrologia/205153 ; http://www.sejm-wielki.pl/b/n.211352

http://poloniajaponica.jp/zycie-w-japonii/item/636-echo-dalekiego-wschodu-o-polskim-komitecie-ratunkowym-uchod%C5%BAc%C3%B3w-z-syberii

https://www.supotnitskiy.ru/book/book3-33.htm

https://vladlib.ru/n12_01_21_4/Brodniewicz A., Józef Jakóbkiewicz M.D., Pioneer of Maritime and Tropical Medicine in Poland, „Bulletin of the Institute of Maritime ant Tropical Medicine in Gdynia”, 31 (1980) nr 1–2, s. 5–13.

Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, oprac. L. Formela, Lublin 1983.

Gładysz A., Kos J., Założenia organizacyjne zapobiegania, zwalczania i leczenia ostrych chorób zakaźnych na ziemiach polskich w XX wieku, w: Choroby zakaźne i ich zwalczanie na ziemiach polskich w XX wieku, red. J. Kostrzewski i in., Warszawa 2001, s. 18–28.

Konopka A., Bezpieczeństwo sanitarne wojsk. Polskie formacje wojskowe w Rosji (1914–1917), Białystok 2011.

Konopka A., Służba zdrowia I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918), Białystok 2014.

Kukla W., Miszczuk M., Dzieje Harcerstwa na obczyźnie 1912–2006. Zarys problematyki, Warszawa 2006.

Matsumoto T., Theiss W., Dzieci syberyjskie. Pomoc Japonii dla dzieci polskich z Syberii, 1919–1922, Warszawa 2009.

Ponczek M., „Sokół” w Królestwie Polskim i w Rosji (1888–1918), w: Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach 1867–1997, red. E. Małolepszy, Z. Pawluczuk, Częstochowa 2001, s. 41–47.

Radziwiłłowicz D., Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918–1920, Olsztyn 2009.

Ruta A., Jakóbkiewicz Józef (1892–1953), w: Harcerski Słownik Biograficzny, red. J. Wojtycza, t. 3, Warszawa 2012, s. 83–86.

Rybałko B., Jerzy Strzałkowski, Warszawa 2016.

Syberyjskie dzieci Cesarzowej Japonii: konferencja. Pomoc Japonii dzieciom polskim z Syberii w latach 1919–1922, red. M. Piechowska, K. Zuber, Warszawa 2019.

Theiss W., Akcja pomocy dzieciom polskim, ofiarom wojny światowej na Dalekim Wschodzie. 1919–1923, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 26 (1983), nr 3(101), s. 286–295.

Theiss W., Dzieci syberyjskie 1919–2019. Z Syberii przez Japonię i Stany Zjednoczone do Polski, Kraków 2020

Theiss W., Dzieci Syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919–1923, Warszawa 1992.

Theiss W., J. Jakóbkiewicz (1892–1953), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 29 (1986), nr 3 (113), s. 321–336.

Theiss W., Józef Jakóbkiewicz (1892–1953), „Harcerstwo” 28 (1986), nr 7(318), s. 35−41.

Theiss W., Polski Komitet Ratunkowy we Władywostoku (1919–1920). Z dziejów pomocy i opieki społecznej, „Przegląd Polonijny”, 16 (1990), z. 4(58), s. 49–62.

Winiarz A., Zarys organizacji harcerstwa na Dalekim Wschodzie (1917–1942), w: Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912–1992. Materiały z konferencji naukowej odbytej w dniach 29–30 maja 1992 r. w Rogach k. Gorzowa Wlkp., red. M. Szczerbiński, Gorzów Wlkp. 1992, s. 173–179.

Wiśniewski J., Liczebność Polaków we Wschodniej Rosji i na Syberii w latach 1914–1918. Zarys problematyki, w: Polacy na Syberii od XIX do XXI wieku, red. S. Leończyk, Warszawa 2019, s. 63–74.

Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914–1918, Warszawa 1990.

Zagórski S., Baśka Murmańska i Lwy Północy, Ustroń 2021.