Kapłani, artyści i kacerze, czyli spotkania zmartwychwstańców z Wojciechem Kornelim Stattlerem i Adamem Mickiewiczem w Rzymie i Paryżu

Maria Nitka

doi:10.36578/BP.2023.08.79

Published : 2023-12-30

Vol. 8 No. 3 (2023)

Priests, Artists and Heretics, or Meetings of the Resurrectionists with Wojciech Korneli Stattler and Adam Mickiewicz in Rome and Paris

Maria Nitka

https://orcid.org/0000-0003-0547-9375

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.79

Abstract

The article examines various ideological attitudes among the Great Emigration, represented by a circle of Adam Mickiewicz's friends, the painter Wojciech Korneli Stattler, and the Congregation of the Resurrectionists, especially Father Hieronim Kajsiewicz and Father Piotr Semenenko. The starting point for the discussion of the attitudes is a painting discovered during the inventory and documentation of the art collection of the Resurrectionist Order in Rome, depicting the Baptism of Christ in the Jordan River, where John the Baptist has the facial features of Adam Mickiewicz. The painting was attributed to Stattler, based on an analysis of the oeuvre and tracing the painter's connections with Mickiewicz. This depiction of Christ's baptism is linked to Mickiewicz's messianism, and later also to Towianism and its impact on the emigration. Against this background are shown the attitudes of the Resurrectionists, who were involved in fighting against Towianism. However, they never gave up trying to "reclaim" the poet for the Polish cause and kept the memory of the poet alive.

Keywords:

Wojciech Korneli Stattler, Adam Mickiewicz, Resurrectionist Order, Christ’s Baptism, towianism, messianism, painting

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)
pdf EN

Citation rules

Nitka, M. (2023). Priests, Artists and Heretics, or Meetings of the Resurrectionists with Wojciech Korneli Stattler and Adam Mickiewicz in Rome and Paris. Biografistyka Pedagogiczna, 8(3), 253–275, 277. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.79

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Źródła

Biblioteka Jagiellońska

rkps 9231 ii, W. K. Stattler, list do J. B. Zaleskiego, 17 grudnia 1855.

Instytut Sztuki pan, Zbiory Specjalne

nr 290–ii, W. K. Stattler, testament.

Muzeum Narodowe w Krakowie

rkps, 510/6, Ni 83910, W. K. Stattler, Przypomnienie starych znajomości, na pamiątkę Klementynie z Zerbonich Stattler przez Wojciecha Kornelego Stattlera.

Opracowania

Batowski H., Szklarska-Lohmanowa A., Legion Mickiewicza, Wrocław 1958.

Biernacka M., Ikonografi a publicznej działalności Chrystusa w polskiej sztuce nowożytnej, Warszawa 2003.

Biliński P., Rzymskie listy Wojciecha K. Stattlera do Wincentego Karwickiego, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 55 (2005) s.

Bonfi gli F. S., The Artistic Directory or Guide to the Studios in Rome, Rome 1860.

Chotyńska M., Bogdan Jański i jego współcześni, „Perspektywy Kultury”, 29 (2020) nr 2, s. 25–42.

Grabowski A., Wspomnienia Ambrożego Grabowskiego, t. 2, Kraków 1909.

Kostenicz K., Legion włoski i „Trybuna Ludów”. Kronika życia i twórczości Mickiewicza. Styczeń 1848 grudzień 1849, Warszawa 1969.

Kudelska D., Juliusz Słowacki i sztuki plastyczne, Lublin 1997.

Kuziak M., Mickiewicz w College De France. Wykład, Humanistyka, Polityka, „Teksty Drugie”, 3 (2019) s. 36–54.

Künstlerleben in Rom. Bertel Thorvaldsen (1770–1844). Der dänische Bildhauer und seine deutschen Freunde, Hrsg. G. Bott, H. Spielmann, Germanisches Nationalmuseum, 1 xii 1991–1 iii 1992, Nürnberg 1991.

Litwornia A., Rzym Mickiewicza. Poeta nad Tybrem 1829–1831, Warszawa 2005.

Masłowski M., Studia malarskie Wojciecha Kornelego Stattlera. Kraków – Rzym, Wrocław 1964.

Maver G., Literatura polska i jej związki z Włochami, wybór, tłum. i oprac. A. Zieliński, Warszawa 1988.

Meyet L., Wizerunki Adama Mickiewicza, „Tygodnik Ilustrowany”, 12 (1888) nr 311, s. 372–273.

Mickiewicz A., Dzieła, t. 12: Legion Polski. Trybuna Ludów, Warszawa 1997.

Mickiewicz A., Dzieła, t. 15: Listy 1830–1841, Warszawa 2003.

Mickiewicz A., Dzieła, t. 13: Pisma towianistyczne, przemówienia, szkice filozoficzne, oprac. Z. Trojanowiczowa, Warszawa 2001.

Mickiewicz W., Żywot Adama Mickiewicza podług zebranych przez siebie materiałów oraz własnych wspomnień opowiedział…, t. 2, Poznań 1932.

Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, Kraków 1897.

Nitka M., Biblia ilustrowana polska Leopolda Nowotnego a ikonografia historii Polski w sztuce nazareńskiej, „Sacrum et Decorum”, 10 (2017) s. 50–66.

Nitka M., Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w xix wieku, Warszawa 2014.

Padalica T. [Zenon Fisz], Listy z podróży, t. 2, Wilno 1859.

Pochodaj A., Między Mickiewiczem a Słowackim – „Machabeusze” Wojciecha Kornelego Stattlera, w: Sztuka i obraz sztuki. Obrazowanie wizualne a literatura i filozofia, red. M. Kapustka, A. Pochodaj, Wrocław 1999, s. 157–167.

Prek F. K., Czasy i ludzie, Wrocław 1959, s. 267.

Rutkowski K., Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Bożym, Paryż 1988,

Rutkowski K., Stos dla Adama albo kacerze i kapłani. Studium w czternastu odsłonach o sporze zmartwychwstańców z towiańczykami, Warszawa 1994.

Semenenko P., Listy, t. 2, seria: Studia Zmartwychwstańcze, Rzym 1986.

Semenenko P., Listy 1846–1856, red. L. Dróżdż, t. 8, seria: Studia Zmartwychwstańcze, Rzym 2002.

Smolikowski P., Stosunek Adama Mickiewicza do xx. zmartwychwstańców, Kraków 1898.

Smolikowski P., Stosunek Adama Mickiewicza do xx. zmartwychwstańców, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne”, 12 (2006) s. 325–357.

Stattler W. K., O akademii malarstwa i rzeźby w Rzymie, „Rozmaitości Naukowe”, 2 (1829) s. 74–85.

Stattler W. K., Pamiętnik Wojciecha K. Stattlera. Studya malarskie w Krakowie i Rzymie przed 100 laty, wstęp M. Szukiewicz, Kraków 1916.

Stattler W. K., Przypomnienie starych znajomości, „Kłosy”, 17 (1873) nr 432, s. 229–230; nr 434, s. 266.

Suchocki W., Mickiewicz i „Machabeusze” Stattlera, w: Księga Mickiewiczowska. Patronowi uczelni w dwusetną rocznicę urodzin 1798–1998, red. Z. Trojanowiczowa, Z. Przychodniak, Poznań 1998, s. 117–134.

Sudolski Z., Adam Mickiewicz w pamiętnikach Bogdana Jańskiego, „Rocznik Towarzystwa Literackiego Imienia Adama Mickiewicza”, 3 (1968) s. 93–104.

Szubert P., Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie – idea i realizacje, w: Dzieła czy kicze, red. E. Grabska, T. S. Jaroszewski, Warszawa 1981, s. 160–242.