Portret zbiorowy maturzystek w żeńskim Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku (1921–1939)

Karol Łopatecki; Marta Piłaszewicz-Łopatecka

doi:10.36578/BP.2023.08.31

Published : 2023-12-30

Vol. 8 No. 2 (2023)

A Group Portrait of Female Graduates of the Anna Sapieha Jablonowska State Girls’ Middle School in Bialystok (1922–1939)

Karol Łopatecki

https://orcid.org/0000-0002-7921-9421

Marta Piłaszewicz-Łopatecka

https://orcid.org/0009-0005-5907-8595

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.31

Abstract

The article characterises female students of the Anna Sapieha Jablonowska State Girls' Middle School in Bialystok who took their school-leaving exams. The data of 370 women who passed the exams and obtained their certificates were quantitatively examined. The collective profile of women who graduated from the middle school in the interwar period is presented using the example of the only state girls’ middle school in Białystok. The age of female graduates was analysed, indicating that they were very diverse (from 17 to 23 years old). The age range of six years resulted from different educational experiences in particular countries and disruption in the educational process caused by the war. However, the age range decreased in the 1930s, undoubtedly facilitating educational and pedagogical process. The age of female graduates dropped from 20.37 in 1925 to 18.28 in 1939. The reduction of the arithmetic mean by two years should be assessed as a very positive phenomenon as it allowed better use of the potential and activity of young female graduates. The social mobility of families sending their children to secondary schools is also described. The article shows how a school teaching only Catholic pupils in the 1920s was transformed into an educational institution reflecting the complex religious composition of the city’s population. In the last school year before World War II, most of the graduates were of Mosaic faith. This was the effect of the activities of the school principal in the years 1928-1937, Justyna Dobek, who created a religiously diverse institution, shaping the female intellectual elite of that time. During the entire interwar period, 394 girls graduated from the school. Having completed their studies at such an elite school, a considerable number of female graduates could continue their education.

Keywords:

education in the Second Republic of Poland, school-leaving certificates, girls’ middle schools, education of women, quantitative research, Białystok, women’s emancipation

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Łopatecki, K., & Piłaszewicz-Łopatecka , M. (2023). A Group Portrait of Female Graduates of the Anna Sapieha Jablonowska State Girls’ Middle School in Bialystok (1922–1939). Biografistyka Pedagogiczna, 8(2), 251–284. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.31

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Źródła drukowane

Andrukówna H.A., [Wspomnienia], w: Drugie imienia Jabłonowskiej, red. S. Piórkowski, Białystok 2009, s. 263–266.

Dekret o obowiązku szkolnym, Dz.Pr.P.P. 1919 nr 14 poz. 147.

Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9 XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe, w: Statystyka Polski, seria C, z. 83: Województwo białostockie, Warszawa 1938.

„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. B – Dział oświaty”, 1968, nr B-9, poz. 73–83.

Hasbachowie. Z rodzinnego sztambucha, oprac. E. Kozłowska-Światkowska, J. Maroszek, Białystok 2011.

Karwowska Z., Pamiętnik, cz. 1, 4, 9, 12, „Nowy Goniec Knyszyński”, 7–8 (2018) s. 26–30; 12 (2018) s. 34–38; 6 (2019) s. 24–30; 10 (2019) s. 29–35.

Statystyka Polski, t. 19: Województwo białostockie, Warszawa 1927.

Wiadomości statystyczne miasta Białegostoku za lata 1921–1928, Białystok 1929.

Wiadomości statystyczne miasta Białegostoku za lata 1929–1934, t. 1, red. J. Pilecki, Białystok 1935.

Żylińska-Żyłkiewicz H., [Wspomnienia], w: Drugie imienia Jabłonowskiej, red. S. Piórkowski, Białystok 2009, s. 259–262.

Opracowania

Bohaterowie odnalezieni, „Biuletyn IPN”, 3 (2018) s. 132–145.

Danieluk J., Artur Hasbach (1864-1940), w: Znani – nieznani, red. B. Samarski, J. Danieluk, Białystok 2016, s. 101–126.

Dufrat J., W okresie powolnej modernizacji. Kobieta w II Rzeczypospolitej – próba bilansu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 147 (2020) nr 4, s. 811–822, DOI: 10.4467/20844069PH.20.045.12499.

Fiedorczyk P., „Biuletyn Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku”, 10 (2007) s. 10–13.

Gicgier T., O człowieku któremu wystarczał ogarek, Warszawa 1979.

Goławski M., Szkolnictwo powszechne w Białymstoku. Rys historyczny i rozwój w dobie obecnej, Białystok 1934.

Guzowski P., Poniat R., Miejsce badań kwantytatywnych we współczesnej historiografii polskiej, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 73 (2013) s. 243–255.

Jasienowicz A., Struktura demograficzna Białegostoku w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Białystok w 80-leciu. W rocznicę odzyskania niepodległości 19 II 1919 – 19 II 1999, red. C. Kuklo, Białystok 2000, s. 31–71.

Kalinowska-Witek B., Rola, zadania i pozycja społeczna mężczyzny i kobiety w świetle wybranych czasopism kobiecych z lat 1864–1914, „Wychowanie w Rodzinie”, 10 (2014) nr 2, s. 177–189.

Kietliński M., Szkolnictwo średnie w Białymstoku w okresie międzywojennym, „Białostocczyzna”, 1 (1999) s. 38–48.

Kowalczyk J., Oświata w Białymstoku w latach 1919–1939, w: Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. 1, red. J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok, s. 353–380.

Kotowski R., Dziewczęta w mundurkach. Młodzież żeńska szkół średnich w Polsce w latach 1918–1939, Kielce 2013.

Krychniak E., Szkolnictwo żydowskie w Białymstoku w okresie międzywojennym, w: Żydzi Wschodniej Polski, seria 6: Żydzi białostoccy: od początków do 1939 roku, red. J. Ławski, K.K. Pilichiewicz, A. Wydrycka, Białystok 2018, s. 155–176.

Kryńska E.J., Suplicka A., Wróblewska U., Dzieje oświaty w regionie – województwo białostockie (1919–1939), Warszawa 2018.

Lindsey B.B., Wainright E., The Companionate Marriage, New York 1927.

Łopatecki K., Sprawa Lili Rudik. Z dziejów szkolnych gazetek ściennych w okresie międzywojennym, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, 20 (2017) nr 2, s. 91–115.

Majecki H., Białystok w okresie II Rzeczypospolitej. Wybrane problemy, w: Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. 4, red. H. Majecki, Białystok 1985, s. 149–159.

Manekin R., The Rebellion of the Daughters: Jewish Women Runaways in Habsburg Galicia, Princeton–Oxford 2020.

Miodowski A., Lokalne uwarunkowania i efekty rosyjskiej polityki oświatowej na Białostocczyźnie u progu XX wieku, „Studia Podlaskie”, 24 (2016) s. 109–135.

Mościcki H., Białystok. Zarys historyczny z 22 ilustracjami, Białystok 1933.

Opioła W., Stanowisko polskiej prasy katolickiej wobec wojny domowej w Hiszpanii 1936-1939. Analiza dyskursu medialnego, „Media – Kultura – Społeczeństwo”, 5 (2010) s. 5–19.

Pierzyńska J., 22 listopada 1999 roku uroczystość przywrócenia II Liceum Ogólnokształcącemu w Białymstoku imienia, historii i tradycji, w: Drugie imienia Jabłonowskiej, red. S. Piórkowski, Białystok 2009, s. 37–44.

Drugie imienia Jabłonowskiej, red. S. Piórkowski, Białystok 2009, s. 357–359.

Pyter M., Prawne zasady kształcenia nauczycieli szkół powszechnych w okresie II RP. Zagadnienia wybrane, „Studia Iuridica Lublinensia” , 25 (2016) s. 783–795.

Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Stan badań i perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2020.

Sacharczuk J., Pamięć przeszłości Białegostoku jako element tożsamości zbiorowej uczniów szkół średnich z perspektywy edukacji międzykulturowej. Studium porównawcze, Białystok 2014.

Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej. Geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej, Białystok 2001.

Samid Y., The Immortal Spirit. The Bialystok Hebrew Gymnasium Poland, 1919–1939, Haifa 1995.

Samsel A., Maria Kolendo (1894-1980) – nauczyciel, dokumentalista, publicysta, społecznik, w: Związki i organizacje nauczycielskie w okresie PRL-u, red. P. Gołdyn, Poznań–Kalisz 2017, s. 7–22.

Skodlarski J., Księżna Anna Jabłonowska jako prawodawca i zarządca (1728–1800), „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 89 (2013) s. 297–315.

Skrobacki A., Początki studiów Kobiet Na Uniwersytecie królewieckim, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” , 108 (1970) nr 2, s. 216–222.

Stańczyk P., Wykształcenie ludności w II Rzeczypospolitej w świetle badań GUS, „Społeczeństwo i Ekonomia” , 1 (2016) s. 7–26.

Suchocka I., Placyda Bukowska: 1907–1974: w stulecie urodzin, Białystok 2007.

Suplicka A., Uczniowie Państwowego Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Białymstoku, w: Dziecko w historii. Sytuacja dziecka w odrodzonym państwie polskim, red. E.J. Kryńska, A. Suplicka, Ł. Kalisz, Białystok 2020, s. 147–162.

Szarkowska A., Dzieci i młodzież Białegostoku w ujęciu historycznym, w: Dziecko i media elektroniczne – nowy wymiar dzieciństwa, t. 2: Komputer i Internet w życiu dziecka i obraz jego dzieciństwa, red. J. Izdebska, T. Sosnowski, Białystok 2005, s. 158–174.

Szarkowska A., Prywatne szkoły średnie ogólnokształcące dla młodzieży żydowskiej w Białymstoku w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, w: Kultury narodowe na pograniczach, red. J. Nikitorowicz, J. Halicki, J. Muszyńska, Białystok 2006, s. 72–87.

Wicher S., The Architectural Legacy of Stanisław Bukowski in Vilnius – a Contribution to Further Research, „Acta Academiae Artium Vilnensis” , 98 (2020) s. 140–179.

Wiśniewski T., Konwersje Żydów na ziemiach polskich. Studium przypadku Misji Barbikańskiej w Białymstoku 1924–1939, Poznań 2011.

Wiśniewski T., Nawracanie Żydów na ziemiach polskich. Misja Barbikańska w Białymstoku, Łódź 2013.

Żukowski P.M., Krakowskie czasy studiów Rafała Lemkina, „Dzieje Najnowsze”, 43 (2011) nr 1, s. 139–158.

Żylińska-Żyłkiewicz H., Z dziejów Gimnazjum Państwowego im. Anny z Sapiehów Jabłonowskiej w Białymstoku (1915-1939), „Białostocczyzna” , 13 (1998) nr 3, s. 55–63.