Kartki z życia małżeństwa nauczycieli galicyjskich szkół ludowych w świetle korespondencji z lat 1904-1919 Janiny i Jana Stachników

Katarzyna Kabacińska- Łuczak

doi:10.36578/BP.2025.10.60

Published : 2025-12-21

Vol. 10 No. 3 (2025)

Pages from the Life of a Married Couple of Teachers of Galician Primary Schools in the Light of the Correspondence from the Years 1904–1919 between Janina and Jan Stachnik

Katarzyna Kabacińska- Łuczak

https://orcid.org/0000-0001-8098-3403

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.60

Abstract

The letters contain information about the fate of individuals and often outline social and political events. The unpublished letters of Janina and Jan Stachnik, in addition to private, emotional messages expressing their affection, also depict the everyday educational life of a married couple working in the Ropczyce district in the early 20th century. The aim of this article is to highlight selected issues of the Galician public school reality at the time.

Keywords:

Janina and Jan Stachnik, Ocieka, Lubzina, Wołowice, public school, Galicia

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Kabacińska- Łuczak, K. (2025). Pages from the Life of a Married Couple of Teachers of Galician Primary Schools in the Light of the Correspondence from the Years 1904–1919 between Janina and Jan Stachnik. Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education], 10(3), 145–180. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.60

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Źródła rękopiśmienne

Korespondencja Janiny i Jana Stachników z lata 1904-1919.

Źródła drukowane

„Dziennik Urzędowy c.k. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, 1904 [całość], s. 374; 1905, nr 8, s. 90–95, 1906, s. 92, 1910, nr 3, s. 42; 1910, nr 15, s. 232; 1918, nr 9, s. 164.

„Gazeta Powszechna”, 1910, nr 130; „Gazeta Lwowska”, 1910, nr 127.

Sprawozdanie Wydziału krajowego z przedłożeniniem sprawozdania c. k. Rady szkolnej krajowej o stanie wychowania publicznego za rok szkolny 1910/1911.

Okólnik L 5226/IV ogłoszony w Dzienniku Urzędowym nr dla okręgu szkolnego lwowskiego z dnia 12 kwietnia 1921 r., s. 168.

„Dziennik Urzędowy dla Okręgu Szkolnego Lwowskiego”, wydany przez Kuratorjum O.S.L. we Lwowie, 1922 [całość], s. 25.

Ustawa Sejmu Krajowego Galicji z dania 22 czerwca 1867 (wprowadzenie języka polskiego jako wykładowego do szkół ludowych i średnich); akty prawne z: 22 maja 1868 r. (zarząd nad szkołami ludowymi przechodzi pod władze świeckie – Rada Szkolna Krajowa powołana 1867); 14 maja 1869 nowy system szkolnictwa elementarnego; Ustawa Sejmu Krajowego z dnia 2 maja 1873 o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół ludowych oraz obowiązku posyłania do nich dzieci; ustawa z 2 maja 1883 i z 2 lutego 1885, z dnia 23 maja 1895;

Regulamin dla szkół ludowych pospolitych i wydziałowych Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, Lwów 1909.

Kronika Gimnazjum w Bochni 1817–1904, wyd. A. Gicała, Z. Sitko, Kraków 1917.

Trzecie sprawozdanie Dyrekcyi Krajowej Kupieckiej w Białej za rok szkolny 1915/16, s. 4.

„Nowa Reforma”, 6 XI 1909, nr 510, s. 1.

Okólnik c.k. Rady szkolnej krajowej do wszystkich c.k. Rad szkolnych okręgowych i do Zarządów wszystkich szkół ludowych, pospolitych i wydziałowych, publicznych i prywatnych, w sprawie zmiany przepisów egzaminacyjnych, dotyczących egzaminów kwalifikacyjnych do szkół ludowych pospolitych i wydziałowych z dnia 7 grudnia 1908 r., „Dziennik Urzędowy c.k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”, 7 grudnia 1908, s. 514–517.

„Nowiny”, 1909, nr 165.

„Dziennik Urzędowy c.k. Rady szkolnej krajowej w Galicji”, 9 czerwca 1914.

Pierwsze sprawozdanie tarnowskiego Towarzystwa ogrodniczego, pod protektoratem J. O. Ks. z Zamoyskich Konstancyi Sanguszkowej, Tarnów 1900, s. 22 i n.

„Nowiny. Dziennik Powszechny”, 12 kwietnia 1913, s. 3.

„Dziennik Urzędowy c.k. Rady szkolnej krajowej w Galicji”, dnia 10. stycznia 1913.

„Dziennik Urzędowy c.k. Rady szkolnej krajowej w Galicji”, 28. marca 1913, s. 109.

Okólnik c.k. Rady szkolnej krajowej do wszystkich Rad szkolnych okręgowych o konferencjach okręgowych, mających odbyć się w r. 1904.

Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900, na rok 1901, na rok 1904, na rok 1906, na rok 1909, na rok 1910, na rok 1913.

Opracowania

Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.

Chęcińska U., O pedagogice epistolarnej jako sztuce życia. Listy prof. Zygmunta Mysłakowskiego do Joanny Kulmowej (1963–1971), „Biografistyka Pedagogiczna”, 6 (2021) nr 1, s. 577–594, DOI: 10.36578/BP.2021.06.13.

Chęcińska U., Transcendentne te ipsum. O sztuce życia w listach prof. Zygmunta Mysłakowskiego i Joanny Kulmowej, Szczecin 2024.

Dróżdż A., Świat galicyjskiego szkolnictwa z przełomu XIX i XX wieku w opisach literackich i pamiętnikarskich, w: Szkoła polska od XVIII do XXI wieku, red. R. Ślęczka, A. Włoch, J. Wojniak, Kraków 2020, s. 87–101.

Golonka-Legut J., List jako dokument biograficzny – wspólnota doświadczeń rodzinnych, na podstawie „Listów z Syberii Irki A.”, „Nauki o Wychowaniu. Studia interdyscyplinarne”, 2 (2024), nr 19, s. 172–189, DOI:10.18778/2450-4491.19.12.

Juśko E., Ideał nauczyciela galicyjskiej szkoły ludowej, „Moje Miasto Tarnów – Mój Powiat Tarnowski”, 2012, 17 października.

Juśko E., Struktura organizacyjna szkół powszechnych w powiecie tarnowskim w latach 1918–1939, „Rocznik Nauk Społecznych”, 32 (2004) nr 2, s. 113–143.

Kilka życzliwych uwag w sprawie małżeństw nauczycieli, „Szkolnictwo”, 1906, nr 27, s. 191–192, nr 28, s. 199.

Kocurek D., Korespondencja źródłem do badań biograficznych na przykładzie listów ks. Józefa Knosały, „Biografistyka Pedagogiczna”, 4 (2019) nr 1, s. 446-457, DOI: 10.36578/bp.2019.04.06.

Kopia H., Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie: na podstawie nadesłanych tabel konskrypcyjnych, Lwów 1909..

Kita J, Korybut-Marciniak M., Wstęp, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t.7: Prywatne światy zamknięte w listach, Łódź–Olsztyn 2018, s. 7- 18.

Kuryś-Szyncel K., Biograficzne uczenie się w perspektywie rodzinnej – systemowe transmisje, w: Rodzinne (re)konstrukcje i transmisje w perspektywie biograficznej, red. K. Kuryś-Szyncel, Poznań 2017, s. 56–67.

Lalak D., Ostaszewska A., Źródła do badań biograficznych. Listy, dzienniki, pamiętniki, blogi, materiały wizualne, Warszawa 2016.

Łapot M., Inspektorzy szkolni w Galicji doby autonomicznej (1867–1918), Częstochowa 2024.

Majorek Cz., Zakres kształcenia nauczycieli elementarnych w Galicji (1871–1918), „Rocznik Nauk Dydaktycznych”, 59 (1977) s. 195–209.

Meisner A., Edukacja młodzieży chłopskiej w Galicji doby autonomicznej, „Biuletyn Historii Wychowania”, 23 (2007) s. 21–32, DOI: DOI:10.14746/bhw.2007.23.2.

Miąso J., Z dziejów szkolnictwa ukraińskiego w Galicji (1867–1914), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 34 (1991) s. 51–73.

Miąso J., Zapisane w pamięci. Fragment autobiografii, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 2019, nr 3–4, s. 118–137.

Michalski G., Źródła do badań biograficznych w historii wychowania, w: Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych, red. T. Jałmużna, I. Michalska, G. Michalski, Kraków 2004, s. 171–181.

Ochenduszk T. o, Zarobki nauczycieli gimnazjów galicyjskich na początku XX wieku, „Kwartalnik Edukacyjny”, 2019, nr 1, s. 42–52.

Pelczar R., Ryś J., Wychowanie narodowe i patriotyczne w polskich szkołach ludowych w Galicji w latach 1772–1918, Rzeszów 2023, s. 83–97.

Pelczar R., Status zawodowo-społeczny nauczycieli polskich szkół ludowych na wsi galicyjskiej w okresie autonomii, „Biografistyka Pedagogiczna”, 8 (2023) nr 1, s. 369–391, DOI: 10.36578/BP.2023.08.25.

Piórek M., Dzieje Związku Nauczycielstwa Polskiego w powiecie kolbuszowskim w latach 1905–1944 (cz. I), „Rocznik Kolbuszowski”, 14 (2014) s. 91–138.

Skolimowska M., „Ars longa – vita brevis” – szklakiem dzieł Teodora Talowskiego po województwie podkarpackim, „Journal of Humanities and Socjal Sciences”, 33 (2024) nr 4, s. 32, DOI: 10.15584/johass.2024.4.2.

Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1938.

Smakulska W., Sytuacja prawna nauczyciela szkoły ludowej pospolitej w Galicji w latach 1873–1914, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 21 (1978) s. 59.

Szulakiewicz W., Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, 2013, nr 16, s. 65–84, DOI: 10.12775/PBE.2013.006.

Szycówna A., Szkoła początkowa w Europie Zachodniej i Galicji, „Nowe Tory: miesięcznik pedagogiczny”, 1 (1906) nr 3, s. 228

Tabaka Z., Stan oświaty ludowej w Galicji Zachodniej w przededniu pierwszej wojny światowej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny”, 52 (1974), s. 159-180.

Wałęga A., Kształcenie i samokształcenie galicyjskich nauczycieli szkół ludowych doby zaborów na łamach czasopisma „Szkoła”, w: Szkoła polska od XVIII do XXI wieku, red. R. Ślęczka, A. Włoch, J. Wojniak, Kraków 2020, s. 46–68.

Wasik I., Jaki nauczyciel, taka szkoła – kształcenie nauczycieli szkół ludowych w Galicji w państwowych męskich seminariach nauczycielskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 27 (2024) s. 217–236, DOI: 10.48269/2450-6095-sdpipp-27-011.