Nazistowska zbrodnia totalna – o antropologiczno-pedagogicznych aspektach eksterminacji, rabunku, zawłaszczania i zniemczania polskich dzieci. (W przedpolu badań biograficznych)

Marek Rembierz

doi:10.36578/BP.2020.05.01

Data publikacji : 08-09-2020

Tom 5 Nr 1 (2020)

Nazistowska zbrodnia totalna – o antropologiczno-pedagogicznych aspektach eksterminacji, rabunku, zawłaszczania i zniemczania polskich dzieci. (W przedpolu badań biograficznych)

Marek Rembierz

https://orcid.org/0000-0003-0295-0256

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2020.05.01

Abstrakt

Nazistowskie akty eksterminacji skierowane przeciwko polskiemu dziecku dokonywano – wedle narodowosocjalistycznych założeń antropologiczno-pedagogicznych – z premedytacją w wielu systemowo dopełniających się formach. To była ideologicznie usankcjonowana i pragmatycznie realizowana „wszechstronna” zbrodnia: zadawanie na masową skalę śmierci fizycznej (mordowanie dzieci i/lub ich rodzin, wyniszczanie fizyczne i psychiczne w obozach zagłady, włącznie z obozami dla dzieci, uśmiercone lub okaleczone „obiekty” doświadczeń, wymuszone aborcje na polskich robotnicach przymusowych, masowe sieroctwo i nędza), śmierci duchowej (rabunek i zawłaszczanie dzieci, całkowite pozbawianie rodzinnej i narodowej, polskiej tożsamości, aby w ten sposób pozyskiwany „wartościowy rasowo materiał” poddać pełnemu i nieodwracalnemu zniemczeniu) oraz śmierci moralnej (pogłębiona demoralizacja czasu bestialskiej wojny, dążenie do odczłowieczenia ofiar i unicestwienia ich człowieczeństwa). Im bardziej wnika się w antropologiczno-pedagogiczne i biograficzne aspekty eksterminacji, rabunku i zniemcza-
nia polskich dzieci, im więcej uzyskuje się szczegółowych – choć wciąż dalece niepełnych – informacji o dokonanych zbrodniach i zestawia się je z sobą, to zarazem jeszcze mocniej doświadcza się swoistej i bolesnej niewiedzy o tym, co się wydarzyło, tym więcej przyrasta wątpliwości i budzących niepokój pytań o to, co – i dlaczego – się wydarzyło.

Słowa kluczowe:

dzieci, exterminacja, druga wojna światowa, badania biograficzne

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Rembierz, M. (2020). Nazistowska zbrodnia totalna – o antropologiczno-pedagogicznych aspektach eksterminacji, rabunku, zawłaszczania i zniemczania polskich dzieci. (W przedpolu badań biograficznych). Biografistyka Pedagogiczna, 5(1), 13–49. https://doi.org/10.36578/BP.2020.05.01

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aleksander T., Odnowiona pamięć o Andrzeju Niesiołowskim i jego twórczości naukowej w obszarze teorii kształcenia dorosłych, „Rocznik Andragogiczny”, 22 (2015) s. 313–324.

Bartoszewski W., Martyrologia Polski lat 1939–44 w pamiętnikach i dokumentach (Wybór książek), „Poradnik Bibliotekarza”, 13 (1961) nr 10 (145) s. 307–311.

Crime Without Punishment. The Extermination and Suffering of Polish Children During the German Occupation, 1939–1945, edited by J. Kostkiewicz, Kraków 2020.

Dubas E., Andragogiczne badania biografii – zakresy, trudności, etyka badacza (wybrane aspekty), w: Biografie i uczenie się, red. E. Dubas, J. Stelmaszczyk, Łódź 2015, s. 32–47.

Dyczewski L., Kultura w całościowym planie rozwoju, Warszawa 2011.

Galek Cz., Patriotyzm Jana Tomasza Zamoyskiego, „Biografistyka Pedagogiczna”, 3 (2018) s. 31–50.

Grabowska J., Przerażającą ofiarę z dzieci odkryto w Peru. „Gdzie tylko zaczynamy kopać, kolejny szkielet”, 30 sierpnia 2019, http://wyborcza.pl/7,75400,25136192,przerazajaca-ofiare-z-dzieci-odkryto-w-peru-gdzie-tylko-zaczynamy.html#S.main_topic-k.p-b.1-l.3.zw.

Hrabar R. Z., Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939–1945, Katowice 1960.

Jagielska D., Kostkiewicz J., Pedagogika humanizmu społecznego Andrzeja Niesiołowskiego, Kraków 2015.

Jarosz E., Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna, Katowice 2008.

Jarosz, E., Prawo dziecka do życia wolnego od przemocy, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, 16 (2017) nr 2, s. 24–44.

Jarosz E., „Uczestnictwo dzieci” – idea i jej znaczenia w przełamywaniu wykluczenia społecznego dziecka, „Chowanna”, 55 (2012) t. 1, s. 179–191.

Jarosz E., Zjawisko przemocy wobec dzieci jako problem społeczny, „Chowanna”, 37 (1995) t. 2, s. 15–24.

Kaczyńska M., Psychiczne skutki wojny wśród dzieci i młodzieży w Polsce, „Zdrowie Psychiczne”, 1–2 (1946) s. 50–70.

Kostkiewicz J., The Introduction, w: Crime Without Punishment. The Extermination and Suffering of Polish Children During the German Occupation, 1939–1945, red. J. Kostkiewicz, Kraków 2020, s. 7–11.

Kostkiewicz J., Pedagogika ogólna jako nauka w rękopisach z oflagu Andrzeja Niesiołowskiego, „Studia z Teorii Wychowania” , 7 (2016) nr 1 (14), s. 91–112.

Kostkiewicz, J., Polski nurt krytyki totalitaryzmów, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2019, s. 165–176.

Kostkiewicz J., Jagielska D., The Concept and Criticism of Ideology in the Writings of Polish Humanists between 1918–1939, „Practice and Theory in Systems of Education”, 12 (2017) nr 4, s. 176–187.

Kowalski M. W., Jak druga wojna światowa zmieniła nauki społeczne?, „Roczniki Historii Socjologii”, 6 (2016) s. 13–39.

Kowalski M. W., Antropolog na wojnie – dylematy etycznego zaangażowania nauk społecznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 9 (2013) nr 3, s. 124–141.

Kozaczyńska B., Bez rodziców, bez domu… Okupacyjna codzienność dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego w latach 1942–1943 (wybrane aspekty), „Przegląd Pedagogiczny”, 1 (2012) s. 96–104.

Kozaczyńska B., Losy dzieci z Zamojszczyzny wysiedlonych do powiatu siedleckiego w latach 1943–1945, Siedlce 2006.

Kozaczyńska B., Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny. Losy dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego 1942–1945, Siedlce 2011.

Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Kraków 2018.

Lalak D., Ostaszewska A., Źródła do badań biograficznych. Listy – dzienniki – pamiętniki – blogi – materiały wizualne, Warszawa 2016.

Malinowski B., Śmiertelny problemat, „Przegląd Socjologiczny”, 8 (1946) nr 1–4, s. 103–118 (oryginał: Malinowski B., The Deadly Issue, „Atlantik Monthly”, 158 December 1936).

Malinowski B., Antropologiczna analiza wojny, tłum. J. Mucha, „Kultura i Społeczeństwo”, ”, 33 (1989) nr 2, s. 97–120.

Mariański J., Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne, Płock 2017.

Meissner A., Opieka nad dzieckiem w okresie okupacji hitlerowskiej 1939–1945. Stan i potrzeby badań, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 1983, nr 3, s. 271–285.

Mieliśmy swój dom, w którym byliśmy szczęśliwi… Konflikty etniczne na terytorium byłej Jugosławii w narracjach migrantów z państw postjugosłowiańskich mieszkających

w Austrii, red. R. Zenderowski, Warszawa 2019.

Nadolska A., Wspomnienia dzieci z czasów okupacji niemieckiej na terenie Generalnego Gubernatorstwa w Warszawie, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 57 (2014) nr 3–4, s. 97–109.

Niemiecki sąd: dzieci odebrane rodzicom nie są ofiarami, 14 kwietnia 2019, https://www.gosc.pl/doc/5474332.Niemiecki-sad-dzieci-odebrane-rodzicom-nie-sa-ofiarami.

Niesiołowski A., Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu, odczytanie i opracowanie J. Kostkiewicz, Kraków 2017.

Pipes R., Żyłem. Wspomnienia niezależnego, tłum. B. M. Dastych, W. Jeżewski, Warszawa 2004.

Polityka oświatowa i naukowa Trzeciej Rzeszy Niemieckiej w okupowanych krajach Europy. Studium porównawcze, red. M. Walczak, Warszawa 2000.

Rusek H., Koleżanki z Birkenau. Esej o pamiętaniu, Katowice 2019.

Sierocińska M., Eksterminacja „niewartościowych rasowo” dzieci polskich robotnic przymusowych na terenie III Rzeszy w świetle postępowań prowadzonych przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu, 20 lipca 2019, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/587,Eksterminacja-niewartosciowych-rasowo-dzieci-polskich-robotnic-przymusowych-na-t.html.

Sikora M., Niszczyć, by tworzyć. Germanizacja Żywiecczyzny przez narodowosocjalistyczne Niemcy 1939–1944/45, Katowice 2010.

Skrzyniarz R., Biografia ruchoma, zmienna, niestabilna – przyszłość zmienia się w zależności od tego, jak patrzymy na przeszłość, w: Badania biografii – źródła, metody, konteksty, red. R. Skrzyniarz, E. Krzewska, W. Zgłobicka-Gierut, Lublin 2014, s. 85–96.

Skrzyniarz R., Dokumenty źródłem analiz i badań biograficznych w pedagogice, „Biografistyka Pedagogiczna”, 3 (2018) s. 273–289.

Sowiński A. J., Eseje o wychowaniu adekwatnym, Gorzów Wielkopolski 2017.

Sułek A., Między wojną a konsolidacją władzy komunistycznej. Zapomniane badania społeczne w Polsce w ii. połowie lat 40. xx w., „Roczniki Historii Socjologii”, 6 (2016) s. 119–125.

Śliwerski B., Prawo dziecka do swoich praw, „Pedagogika Społeczna”, 6 (2017) nr 4, s. 37–58.

Świątkiewicz W., Troska o rodzinę czy zbijanie majątku?, w: Rodzina w sercu Europy. Rybnik – Nitra – Hradec Králové – Szeged. Socjologiczne studium rodziny współczesnej, red. W. Świątkiewicz, Katowice 2009, s. 147–170.

Szczepański J., Człowiek w strukturach zła, „Ethos”, 5 (1992) nr 1 (17), s. 66–76.

Szczepański J., Wizje naszego życia, Warszawa 1995.

Szczepska-Pustkowska M., Esej o kulturze dziecięcej, „Studia Edukacyjne”, 32 (2014) s.189–210.

Szczepska-Pustkowska M., Kategoria dziecka i dzieciństwa w nowożytnej myśli pedagogicznej, w: Pedagogika wczesnoszkolna – dylematy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009 s. 79–122.

Szczepska-Pustkowska M., Lewartowska-Zychowicz M., O dziecięcej tożsamości (tragicznie) zerwanej – gdy przemoc symboliczna może życie ocalić, „Problemy Wczesnej Edukacji”, 43 (2018) nr 4, s. 20–29.

Theiss W., Sieroctwo wojenne polskich dzieci (1939–1945). Zarys problematyki, „Przegląd Pedagogiczny”, 2012, nr 1, s. 79–95.

Theiss W., Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych, Warszawa 1999.

Turczyk M., Kusztal J., Dzieciństwo, dziecko i jego dobro w perspektywie Korczakowskiej, „Problemy Wczesnej Edukacji”, 46 (2019) nr 3, s. 7–15.

Wardzyńska M., Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939–1945, Warszawa 2017.

Węgrzecki A., Idea „porządku serca” w filozofii B. Pascala i M. Schelera, w: Odczytywanie myśli Pascala, red. A. Siemianowski, Poznań 1997, s. 107–114.

Witek-Malicka W., Dzieci z Auschwitz-Birkenau. Socjalizacja w obozie koncentracyjnym na przykładzie Dzieci Oświęcimia, Kraków 2013.

Witek-Malicka W., Społeczny kontekst dziecięcego doświadczenia traumy obozowej, w: Skrwawione dusze, red. A. Bartuś, Oświęcim 2015, s. 95–110.

Witek-Malicka W., Z Auschwitz do życia. Historie obozowych dzieci, w: Zdeptane dzieciństwo, red. A. Bartuś, Oświęcim 2017, s. 183–208.

Wysocka E., Dzieciństwo i młodość jako kategorie rozwojowe i społeczne, w: Dzieci i młodzież w niegościnnym świecie. Zagrożenia rozwojowe i społeczne, red. E. Wysocka, Warszawa 2012, s. 42–62.

Wysocki A., Badanie zderzenia kultur metodą biograficzną, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 9 (2013) nr 4, s. 152–166.

Wysocki A., Problematyka zderzenia kultur w socjologii i antropologii, „Annales UMCS. Sectio I. Philosophia – Sociologia”, 3 (2008) s. 23–41.

Żywczok A., Destruktywne sposoby postrzegania dziecka i dzieciństwa w przeszłości oraz współcześnie, w: Poznać, zrozumieć, doświadczyć. Konstruowanie wiedzy nauczyciela wczesnej edukacji, red. J. Bonar, A. Buła, Kraków 2013, s. 37–48.

Żywczok A., Konstruktywne wzorce percepcji dziecka i dzieciństwa w przeszłości oraz współcześnie, „Wychowanie w Rodzinie”, 1 (2015) s.143–153.