Transnarodowość w biografiach rodzinnych polskich emigrantów poakcesyjnych w perspektywie trajektorii rodzinnej w kontekście decyzji o powrocie

Karolina Kupis

doi:10.36578/BP.2025.10.98

Data publikacji : 30-12-2025

Tom 10 Nr 4 (2025)

Transnarodowość w biografiach rodzinnych polskich emigrantów poakcesyjnych w perspektywie trajektorii rodzinnej w kontekście decyzji o powrocie

Karolina Kupis

https://orcid.org/0000-0003-2622-876X

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.98

Abstrakt

Artykuł analizuje problematykę doświadczeń transnarodowych i praktyk rodzinnych wśród polskich migrantów poakcesyjnych w Wielkiej Brytanii, koncentrując się na ich znaczeniu w kontekście decyzji o powrocie do kraju pochodzenia. Głównym celem było zbadanie, jak utrzymywanie kontaktu i angażowanie się w codzienne praktyki transgraniczne wpływają na długoterminowe plany życiowe rodzin oraz jak te czynniki wpływają na decyzję o ewentualnym powrocie do Polski. Artykuł wypełnia lukę w badaniach społecznych, które często pomijają ten obszar na rzecz zagadnień ekonomicznych i politycznych, koncentrując się na dynamice życia rodzinnego w kontekście procesów reemigracyjnych. Badania przeprowadzono wśród 20 polskich migrantów (kobiet i mężczyzn w wieku 28–48 lat) zamieszkujących południowo-wschodnią Anglię. Kryteriami udziału w badaniu były: posiadanie dzieci, pozostawanie w formalnym związku małżeńskim oraz deklarowana chęć powrotu do kraju. Jako metodę badawczą zastosowano technikę narracyjnego wywiadu biograficznego, pozwalającą na zebranie szczegółowych historii dotyczących życia uczestników i doświadczeń rodzinnych. Badania przeprowadzono w okresie Brexitu, w atmosferze narastającej niepewności co do przyszłości na Wyspach Brytyjskich. Analiza wykazała, że mechanizmy podtrzymywania więzi na odległość (np. komunikacja internetowa, podróże) zmieniają swoje znaczenie wraz z czasem spędzonym na emigracji. Początkowo przede wszystkim łagodzą tęsknotę, ale z czasem stają się impulsem do głębszej refleksji nad celem dalszego pobytu i przyszłością rodziny. Zaobserwowano, że wydarzenia polityczne (brexit) i dylematy związane z wychowaniem dzieci (zachowaniem polskiej tożsamości i języka) nasiliły wewnętrzne konflikty i poczucie braku kontroli nad sytuacją. U niektórych rodzin wysiłki związane z pielęgnowaniem polskiej tożsamości (np. nauka języka) przeradzają się w świadomie realizowany plan powrotu, pozwalający uczestnikom odzyskać poczucie sprawczości. Doświadczenie migracyjne i związane z nim życie rodzinne charakteryzują się elementami trajektorii – procesu, w którym niekontrolowane wydarzenia wpływają na zbiorowość (rodzinę) i wymuszają rewizję pierwotnych założeń. Czynniki historyczne, cykl życia rodziny i czynnik osobisty wzajemnie wpływają na to, w jaki sposób rodziny transnarodowe radzą sobie z dylematem powrotu lub osiedlenia się na stałe.

Słowa kluczowe:

trajektoria rodzinna, biografia rodzinna, biografia migracyji, praktyki więziowe, reemigracja

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kupis, K. (2025). Transnarodowość w biografiach rodzinnych polskich emigrantów poakcesyjnych w perspektywie trajektorii rodzinnej w kontekście decyzji o powrocie. Biografistyka Pedagogiczna, 10(4), 193–217. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.98

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Apitzsch, U., Biografie migracyjne jako miejsca przestrzeni transnarodowej, w: Metoda biograficzna w socjologii, red. K. Kaźmierska,. Kraków 2012, s. 603-616.

Biografie rodzinne i uczenie się, red. E. Dubas, A. Wąsiński, A. Słowik, seria: Biografia i badanie biografii, t. 8, Łódź 2021.

Boski, P. Kulturowe ramy zachowań społecznych, Warszawa2009.

Burrell K., Migration to the UK from Poland: Continuity and Change in East-West European Mobility, w: Polish Migration to the UK in the ‘New?’ European Union, red. K. Burell, Aldershot 2004, s. 1-22

Cekiera R., Kijonka J., Żak M., Emigration as Experience. Study on the Example of Migrants Returning to the Silesian Voivodeship, Katowice 2022.

Danilewicz W., Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych, Białystok 2006.

Danilewicz W., Tożsamość rodzinna ponad granicami w świetle koncepcji transnarodowej przestrzeni społecznej, „Pogranicze, Studia Społeczne”, 17 (2011) 17 (2011) cz. 2, s. 30-42

Dryll E., Tatuś, koleżanka, Kmicic, policjant i pies: identyfikacja głosów w dialogu wewnętrznym podmiotu, „Przegląd Psychologiczny”, 48 (2005) nr 1, s. 95-108.

Dubas E., Biografia rodzinna jako obszar badań andragogicznych – w czasach intensywnych przemian cywilizacyjno-kulturowych, „Biografistyka Pedagogiczna”, 7 (2022) nr 1, s. 487–504, DOI: 10.36578/bp.2022.07.03.

Edmonston B., Life Course Perspectives on Immigration, „Canadian Studies in Population”, 40 (2013) nr 1, s. 1-8, DOI: 10.25336/P6MK73.

Elder G. H., The Life Course as Developmental Theory, „Child Development”, 69 (1989) nr 1, s. 1-12.

Engbersen G., Snel E., Liquid Migration. Dynamic and Fluid Patterns of Post-Accession Migration Flow, w: Mobility in Transition, red. B. Glorius, I. Grabowska-Lusińska, A. Kuvik, Amsterdam 2011, s. 21–40.

Faist T., O transnarodowym przetwarzaniu granic, przestrzeni i mechanizmów społecznych, w: Mozaiki przestrzeni transnarodowych. Teorie – metody – zjawiska, red. Ł. Krzyżowski, S. Urbańska, Kraków 2010, s. 29–48.

Faist T., T The Transnational Social Space of Migration, Working Papers- Center of Migration, Citizenship and Development, Bielefield 2006, s. 4-12.

Ferenc-Piotrowska M., Trajektoria rodzinna jako szczególny sposób doświadczania cierpienia, „Kultura i Społeczeństwo”, 61 (2017) nr 3, s. 185-195, DOI: 10.35757/KiS.2017.61.3.11.

Fielding T., Migration and Culture, w: Migration Process and Patterns. Research Progress and Prospects, red. A. Championi, A.J. Fielding, London 1992.

Gmaj K., Oswajanie Norwegii – wzory osiedleńcze polskich migrantów w Norwegii, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, 44 (2018) nr 1, s. 163–188, DOI: 10.4467/25444972SMPP.18.008.8917.

Iglicka K., Powroty Polaków po 2004 roku. W pętli pułapki migracji, „Zeszyty Naukowe PUNO”, 3 (2013) nr 1, s. 33-49

Kawczyńska-Butrym Z., Migracje. Wybrane zagadnienia, Lublin 2009.

Kaźmierska, K. Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych, „Przegląd Socjologiczny”, 53 (2004) nr 1, s. 71–96.

Kilkey M., Piekut A., Ryan L., Brexit and Beyond: Transforming Mobility and Immobility, „Central and Eastern European Migration Review”, 9 (2020) nr 1,, s. 5–12, DOI: 10.17467/ce mr.2020.07.

King R., Thomson M., Fielding, Warnes T., Time, Generations and Gender in Migration and Settlement, w: The Dynamics of International Migration and Settlement in Europe. A State of the Art, red. R. Penninx, M. Berger, K. Kral, Amsterdam 2006, s. 233–269.

Klimavičiūtė L., Parutis V., Jonavičienė D., Karolak M., Wermińska-Wiśnicka I., The Impact of Brexit on Young Poles and Lithuanians in the UK: Reinforced Temporariness of Migration Decisions, „Central and Eastern European Migration Review”, 9 (2020) nr 1, s. 127–142, DOI: 10.17467/ce mr.2020.06.

Lima F. H., Transnational Families, New Transnational Social Space, w: International Companies in the Early Twenty-first Century, red. L. Preis, London, 2001, s. 71-93.

Parrenas R. S., Mothering from a Distance: Emotions, Gender and International Relations in Filipino Transnational Families, „Feminist Studies”, 27 (2001) nr 2, s. 361-390.

Riemann G., Schütze F., Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów życiowych, „Kultura i Społeczeństwo”, 34 (1992) nr 2, s. 89–109.

Rokuszewska-Pawełek A., Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna, Łódź 2006.

Romaniszyn K., Kulturowe implikacje międzynarodowych migracji, Lublin 2003.

Ryan L., Differentiated Embedding: Polish Migrants in London Negotiating Belonging over Time, „Journal of Ethnic and Migration Studies”, 44 (2018) nr 2, s. 233–51, DOI: 10.1080/1369183X.2017.1341710.

Schütze F., Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, „Studia Socjologiczne”, (1997) nr 1, s. 11–32.

Sikorska M., Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce - rekonstrukcja codzienności, Warszawa 2019.

The Transnational Family: New European Frontiers and Global Networks, red. D.F. Bryceson, U. Vuorela, Berg 2002.

Thomas W., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, uwagi wstępne J. Chałasiński i in., tł. M. Metelska, Warszawa 1976.

Transnational Families, Migration and the Circulation of Care: understanding mobility and absence in Family Life, red. L. Baldassar, L. Merla, London-New York 2014.

Trąbka A., Wermińska-Wiśnicka I., Niejednoznaczny wpływ Brexitu na życie młodych Polaków w Wielkiej Brytanii, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, 46 (2020) nr 4, s. 49-70, DOI: 10.4467/25444972SMPP.20.038.12775.

Urbańska S., Matka migrantka: Perspektywa transnarodowości w badaniu przemian ról rodzicielskich, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, 35 (2009) nr 1, s. 61-84..

Vertovec S., Transnationalism, London-New York 2009.

Walczak B., Rodzina transnarodowa. Konteksty i implikacje, Warszawa2016.

White A., Polish Families and Migration Since EU Accession, Bristol 2011.