Izydora z Sewilli De ortu et obitu patrum, czyli o tym, jak czytelnik staje się pisarzem

Tatiana Krynicka

doi:10.36578/BP.2021.06.43

Data publikacji : 10-12-2021

Tom 6 Nr 2 (2021)

Izydora z Sewilli De ortu et obitu patrum, czyli o tym, jak czytelnik staje się pisarzem

Tatiana Krynicka

https://orcid.org/0000-0002-0538-4205

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2021.06.43

Abstrakt

Pisma hagiograficzne pełniły w średniowieczu rolę literatury popularnej. Wpływały na sferę poznawczą, pobudzały fantazję i poczucie piękna, umacniały duchowo. Uczyły też swego czytelnika patrzeć na świat i opowiadać o świecie. Stając się pisarzem, wzorował się na nich, przejmując wypracowane przez ich autorów rozwiązania. Autor analizowanego traktatu, chcąc zreferować dzieje biblijne, tworzy zatem mające wyraźną wymowę laudacyjną żywoty wybitnych bohaterów Pisma. Wzorzec formalny oraz źródło wiadomości o protagonistach Izydora stanowią również znajdujące się na pograniczu biografii, hagiografii oraz piśmiennictwa egzegetycznego vitae biblijnych postaci, komponowane według trzech modelów: 1) żywoty proroków, 2) żywoty apostołów i uczniów, 3) żywoty proroków, apostołów i uczniów. Sewilczyk przyczynia się do rozwoju tego gatunku, m.in. ukazując w swoim piśmie również patriarchów, przywódców ludu oraz osoby połączone z bohaterami więzami rodzinnymi (Zachariasz i Elżbieta, Maria). Analiza zależności zachodzących między tekstami źródłowymi a traktatem pozwala przyjrzeć się stosowanym przez Izydora technikom kompilatorskim, jak również pokusić się o sformułowanie przypuszczeń dotyczących autentyczności niektórych rozdziałów De ortu oraz jego gatunkowej przynależności.

Słowa kluczowe:

Izydor z Sewilli, De ortu et obitu patrum, hagiografia, żywoty biblijnych bohaterów, król Dawid, Epifaniusz z Salaminy, techniki kompilatorskie

Inne teksty tego samego autora

Tatiana Krynicka, Hagiografia czasów kryzysu: Aleksandra Kuprina opowiadania o świętym Mikołaju z Myr Licyjskich , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 8 Nr 2 (2023)
Tatiana Krynicka, Izydora z Sewilli O narodzinach i śmierci świętych ojców: kompendium biblijnej wiedzy oraz wademekum postępowania chrześcijanina , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 5 Nr 1 (2020)
Tatiana Krynicka, Adam Wilczyński, Droga na szczyty , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 9 Nr 1 (2024)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Krynicka, T. (2021). Izydora z Sewilli De ortu et obitu patrum, czyli o tym, jak czytelnik staje się pisarzem. Biografistyka Pedagogiczna, 6(2), 17–32. https://doi.org/10.36578/BP.2021.06.43

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła

Ambrosius, De officiis, red. M. Testard, CCL 15, Turnhout 2000.

Augustinus, Confessiones, PL 32, kol. 659-868.

Benedykt z Nursji, Reguła, tekst łac. i pol., tłum. A. Świderkówna, Tyniec–Kraków 1994, s. 24-297.

Braulio Caesaraugustanus, Renotatio librorum domini Isidori, red. J.C. Martín-Iglesias, CCL 113B, Turnhout 1998, s. 199-206.

Cassiodorus, Institutiones, red. R.A.B. Mynors, Oxford 1937.

De ortu et obitu prophetarum et apostolorum, red. F. Dolbeau, „Revue d’Histoire des Textes”, 16 (1986) s. 131-136.

Isidorus Hispalensis, Allegoriae quaedam Sacrae Scripturae, PL 83, kol. 97-130.

Isidorus Hispalensis, Chronica, red. J.C. Martín-Iglesias, CCL 112, Turnhout 2003.

[Isidorus Hispalensis] Isidoro de Sevilla, De ortu et obitu Patrum. Vida y muerte de los santos, wstęp, red., przeł. C. Chaparro Gómez, Paris 1985.

[Isidorus Hispalensis, Etymologiae] San Isidoro de Sevilla, Etimologías, tekst łac. i hiszp., przeł. i oprac. J. Oroz Reta, M.A. Marcos Casquero, t. 1-2, Madrid 1982.

Isidorus Hispalensis, Sententiae, red. P. Cazier, CCL 111, Turnhout 1998.

Prophetarum vitae fabulosae, indices apostolorum discipulorumque Domini Dorotheo, Epiphanio, Hippolyto aliisque vindicata, wyd. T. Schermann, Lipsiae 1907, s. 171-183.

Synodus Toletana IV, red. J. Vives, Barcelona–Madrid 1963, s. 186-225.

Opracowania

André J., Introduction, w: Isidore de Séville, Étymologies. Livre XVII: De l’agriculture, oprac., przeł. J. André, Paris 1981, s. 3-19.

Beauchamp P., Prorok, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. i oprac. K. Romaniuk, Poznań 1994, s. 783-795.

Bosak P.C., Encyklopedia wszystkich postaci biblijnych, t. I-II, Kraków 2020.

Brown P., Kult świętych. Narodziny i rola w chrześcijaństwie łacińskim, tłum. J. Partyka, Kraków 2007.

Carracedo Fraga J., Los apócrifos en la biblioteca de Isidoro de Sevilla. El testimonio del tratado „De ortu et obitu patrum”, „Euphrosyne”, 22 (1994) s. 147-169.

Carracedo Fraga J., Notas sobre apócrifos en la Europa altomedieval. El tratado pseudoisidoriano „De ortu et obitu patriarcharum”, „Euphrosyne”, 21 (1993) s. 141-158.

Castro D., Modelos bíblicos para reyes visigodos: un estudio a partir de las „Sentencias” de Isidoro de Sevilla, „Espacio, tiempo y forma”, 28 (2015) s. 255-273.

Chaparro Gómez C., Introducción, w: De ortu et obitu Patrum. Vida y muerte de los santos, wstęp, red., przeł. C. Chaparro Gómez, Paris 1985, s. 1-101.

Cutler Torrey C., The Lives of the Prophets, Pennsylvania 1946.

Díaz y Díaz M.C., Introducción, w: M.C. Díaz y Díaz, Los capítulos sobre los metales de las „Etimologías” de Isidoro de Sevilla, León 1970, s. 11-34.

Díaz y Díaz M.C., Introducción general a San Isidoro de Sevilla, w: San Isidoro de Sevilla, Etimologías, tekst łac. i hiszp., przeł. i oprac. J. Oroz Reta., M.-A. Marcos Casquero, t. 1-2, Madrid 1982, t. 1, s. 1-157.

Dolbeau F., Avant-propos, w: F. Dolbeau, Prophètes, apôtres et disciples dans les traditions chrétiennes d’Occident. Vies brèves et listes en latin, Bruxelles 2012, s. V-XVI.

Dolbeau F., Deux opuscules latins, relatifs aux personnages de la Bible et antérieurs à Isidore de Séville, w: F. Dolbeau, Prophètes, apôtres et disciples dans les traditions chrétiennes d’Occident. Vies brèves et listes en latin, Bruxelles 2012, s. 3-59.

Farmhouse Alberto P., Chiesa P., Goullet M., Foreword, w: Understanding Hagiography. Studies in the Textual Transmission of Early Medieval Saints’ Lives, red. P. Farmhouse Alberto i in., Firenze 2020, s. VII-VIII.

Fontaine J., Isidore de Séville et la culture classique dans l’Espagne wisigothique, t. 1-3, Paris 1959-1983.

Fontaine J., Problèmes de méthode dans l’étude des sources isidoriennes, w: Isidoriana, red. M.C. Díaz y Díaz, León 1961, s. 115-131.

Gautier Dalché P., Isidorus Hispalensis, De gentium vocabulis (Etym. IX, 2) quelques sources non repérées, „Revue d’Etudes Augustiniennes et Patristiques”, 31 (1985) nr 3-4, s. 278-285.

Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1976.

Iranzo Abellán S., Himnario visigótico-mozárabe, w: La Hispania visigótica e mozárabe. Dos épocas en la literatura, red. C. Codoñer, Salamanca 2010, s. 377-385.

Jacobs A.S., Epiphanius of Cyprus. A Cultural Biography of Late Antiquity, Oakland 2016.

Kamczyk W., Juda i Tamar (Rdz 36, 6-26) w alegorycznej egzegezie Zenona z Werony, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 51 (2018) nr 1, s. 42-63.

Krynicka T., Izydora z Sewilli „O narodzinach i śmierci świętych ojców”: kompendium biblijnej wiedzy oraz wademekum postępowania chrześcijanina, „Biografistyka Pedagogiczna”, 5 (2020) nr 1, s. 95-107, DOI: 10.36578/BP.2020.05.14.

Krynicka T., Izydora z Sewilli „O narodzinach i śmierci świętych ojców”: kompozycja traktatu, „Vox Patrum”, 73 (2020) s. 95-122, DOI: 10.31743/vp.4670.

Krynicka T., Wprowadzenie, w: Izydor z Sewilli, Sentencje, przeł. i oprac. T. Krynicka, Kraków 2012, s. 5-30.

Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, przeł. H. Szymańska-Grossowa, Warszawa 1970.

Markiewicz H., Odmiany intertekstualności, w: H. Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989, s. 215-238.

Martín-Iglesias J.C., La biblioteca cristiana de los padres hispanovisigodos (siglos VI-VII), „Veleia” 30 (2013) s. 259-288.

Paniagua D., Concilios hispánicos de época visigótica y mozárabe, w: La Hispania visigótica e mozárabe. Dos épocas en la literatura, red. C. Codoñer, Salamanca 2010, s. 297-333.

Paniagua D., Hagiografia, w: La Hispania visigótica e mozárabe. Dos épocas en la literatura, red. C. Codoñer, Salamanca 2010, s. 335-370.

Rousseau P., Ascetics, Authority, and the Church in the Age of Jerome and Cassian, Indiana 2010.

Starowieyski M., Legenda św. Jakuba Większego Apostoła, „Warszawskie Studia Teologiczne”, 8 (1995) s. 39-96.

Strzelczyk J., Goci – rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984.

Velásquez Soriano I., La literatura hagiográfica. Presupuestos básicos y aproximación a sus manifestaciones en la Hispania visigoda, León 2007.

Vaccari A., Una fonte del „de ortu et obitu Patrum” di san Isidoro, w: Miscellanea Isidoriana. Homenaje a S. Isidoro de Sevilla en el XIII centenario de su muerte, Sevilla 1936, s. 165-175.