Narracje rodzinne w perspektywie biograficznej

Emilia Mazurek

doi:10.36578/BP.2023.08.50

Published : 2023-12-30

Vol. 8 No. 2 (2023)

Narracje rodzinne w perspektywie biograficznej

Emilia Mazurek

https://orcid.org/0000-0002-2132-8756

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.50

Abstract

Wspomnienia rodzinne relacjonowane poprzez opowiadanie są pomocne w skonstruowaniu opowieści o sobie, autonarracji, zapewniającej poczucie ciągłości siebie jako osoby i poczucie przynależności do własnej rodziny pomimo zmieniających się okoliczności. Celem artykułu jest przedstawienie narracji rodzinnych jako opowieści, które tworzą, uzupełniają, wzbogacają narrację autobiograficzną. Problem ten został wyjaśniony w oparciu o założenia teorii ekologii narracyjnej autorstwa Kate McLean oraz modelu ekologicznych systemów narracji rodzinnych Robyn Fivush i Natalie Merrill. Zgodnie z założeniami obu koncepcji opowieści, z którymi człowiek ma kontakt w biegu swojego życia, można przyporządkować do pewnych systemów, które są dynamiczne, przepuszczalne, elastyczne i pozostają ze sobą w interakcji. Dzięki temu jednostka ma dostęp nie tylko do tych narracji, które dotyczą jej samej i których jest autorem, ale także do opowieści o innych bądź o sobie tworzonych przez innych oraz do narracji kultury. Transmisję narracji pomiędzy systemami tworzącymi ekologię narracyjną człowieka umożliwia m.in. opowiadanie w rodzinie.

Keywords:

narrative, family narrative, storytelling, intergenerational transmission

Most read articles by the same author(s)

Emilia Mazurek, Health Status of Women after Breast Reconstruction Surgery – Socio-pedagogical Approach , Biografistyka Pedagogiczna: Vol. 7 No. 1 (2022)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Mazurek, E. (2023). Narracje rodzinne w perspektywie biograficznej. Biografistyka Pedagogiczna, 8(2), 611–631. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.50

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Adamski F., Znaczenie wychowania w rodzinie dla rozwoju osobowego dziecka, w: Wychowanie w rodzinie, red. F. Adamski, Kraków 2010, s. 7-12.

Arnett J.J., Emerging Adulthood. A Theory of Development from the Late Teens Through the Twenties, „American Psychologist”, 55 (2000) nr 5, s. 469-480.

Błasiak A., Aksjologiczne aspekty procesu wychowania, Kraków 2009.

Bohanek J. G., Fivush R., Zaman W., Lepore C. E., Merchant S., Duke M. P., Narrative Interaction in Family Dinnertime Conversations, „Merrill-Palmer Quarterly”, 55 (2009) nr 4, s. 488–515, DOI: 10.1353/mpq.0.0031.

Bronfenbrenner U., The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design, Cambridge 1979.

Buckner J. P., Fivush R., Gendered Themes in Family Reminiscing, „Memory”, 8 (2000) s. 401-412.

Budziszewska M., Opowieść „moi rodzice” w trzech fazach adolescencji i w dorosłości. Analiza narracji tożsamościowych, Warszawa 2015.

Cierpka A., Narracje rodzinne w procesie kształtowania się tożsamości człowieka, w: Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne, red. E. Dryll, A. Cierpka, Warszawa 2004, s. 117-132.

Cierpka A., Tożsamość i narracje w relacjach rodzinnych, Warszawa 2013.

Drężek P., Dryll E., List od dziadka – analiza jakościowa odpowiedzi na przesłanie mądrościowe seniorów, w: Psychologia narracyjna: O mądrości, miłości i cierpieniu, red. E. Dryll, A. Cierpka, K. Małek, Warszawa 2021, s. 101-118.

Dryll E., Homo narrans – wprowadzenie, w: Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne, red. E. Dryll, A. Cierpka, Warszawa 2004, s. 7-20.

Dryll E., Narracje rodzinne, w: Psychologia rodziny, red. I. Janicka, H. Liberska, Warszawa 2014, s. 73-93.

Dubas E., Wokół biografii rodzinnej i jej badania. Refleksje wprowadzające, w: Biografie rodzinne i uczenie się, red. E. Dubas, A. Wąsiński, A. Słowik, seria: Biografia i badanie biografii, t. 8, Łódź 2021, s. 15-25.

Erikson E. H., Identity Youth and Crisis, New York 1968.

Fabiś A., Wąsiński A., Čepelka O., Intergenerational Messages as Sign of Wisdom of Active Polish and Czech Older Learners, „Ageing International”, 47 (2022) s. 284–306, DOI: 10.1007/s12126-021-09416-y.

Fabiś A., Wąsiński A., Tomczyk Ł., Existential Perspective of Biography-related Reflection in the Intergenerational Narrative Messages, „Journal of Family History”, 42 (2017) nr 3, s. 326–340, DOI: 10.1177/0363199017711213.

Fiese B.H., Skillman G.D., Gender Differences in Family Stories: Moderating Influence of Parent Gender Role and Child Gender, „Sex Roles”, 43 (2000) nr 5-6, s. 267–283, DOI: 10.1023/A:1026630824421.

Fivush R, Merrill N., An Ecological Systems Approach to Family Narratives, „Memory Studies”, 9 (2016) nr 3, s. 305-314, DOI: 10.1177/1750698016645264.

Fivush R., Zaman W., Gendered Narrative Voices: Sociocultural and Feminist Approaches to Emerging Identity in Childhood and Adolescence, w: The Oxford Handbook of Identity Development, red. K.C. McLean, M. Syed, Oxford 2015, s. 33–52.

Galvin K.M., Braithwaite D.O., Schrodt P., Bylund C.L., Family Communication: Cohesion and Change, New York 2018.

Grysman A., Hudson J.A., Gender Differences in Autobiographical Memory: Developmental and Methodological Considerations, „Developmental Review”, 33 (2013) nr 3, s. 239–272, DOI: 10.1016/j.dr.2013.07.004.

Jabłoński S., Mechanizmy zmian rozwojowych na początku wieku przedszkolnego a proces edukacji dzieci, „Edukacja”, (2007) nr 1 (97), s. 102-119.

Jezierski K., Zagadnienie tożsamości w ujęciach Dana P. McAdamsa i Erika H. Eriksona, „Psychologia Rozwojowa”, 15 (2010) nr 4, s. 93–102.

Jóźwik M., Międzypokoleniowy przekaz wartości w rodzinie, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 23 (2015) nr 1, s. 139-154.

Karkowska M., Biografie i badania biograficzne – pojęcia, tworzywo, funkcje. Dlaczego warto gromadzić wspomnienia?, „Biografistyka Pedagogiczna”, 6 (2021) nr 1, s. 270, DOI: 10.36578/BP.2021.06.04.

Karkowska M., Narracyjne strategie tworzenia tożsamości – wokół biograficznych opowieści, „Biografistyka Pedagogiczna”, 5 (2020) nr 1, s. 241-262, DOI: 10.36578/BP.2020.05.16.

Kuryś-Szyncel K., Rodzinne wspólnoty znaczeń. Biograficzne opowieści o historii życia rodziny w badaniach pedagogicznych, „Biografistyka Pedagogiczna”, 6 (2021) nr 1, s. 361–378, DOI: 10.36578/BP.2021.06.27.

Laible D., Mother-Child Discourse in Two Contexts: Links With Child Temperament, Attachment Security, and Socioemotional Competence, „Developmental Psychology”, 40 (2004) nr 6, s. 979–992, DOI: 10.1037/0012-1649.40.6.979.

Lipska A., Rytuały rodzinne z perspektywy młodych dorosłych. Doświadczenie i funkcje psychologiczne, Warszawa 2020.

Maruszewski T., Pamięć autobiograficzna, Gdańsk 2005.

Mazurek E., Kompetencja narracyjna w biegu życia człowieka, „Edukacja Dorosłych”, 86 (2022) nr 1, s. 35–51, DOI: 10.12775/ED.2022.004.

Mazurek E., Kalus A., Kupis K., Puszcz P., Opowiadanie w rodzinie, w: Rodzina w cyklu życia – rozwój, zmiana, kryzysy, red. M. Kaźmierczak, A. Lewandowska-Walter, Warszawa 2023, s. 251-263, DOI: 10.47943/lib.9788363487638.rozdzial15

McAdams D. P., The Psychology of Life Stories, „Review of General Psychology”, 5 (2001) nr 2, s. 100–122, DOI: 10.1037/1089-2680.5.2.100.

McLean K. C., The Co-authored Self: Family Stories and Construction of Personal Identity, New York 2016.

McLean K. C., Breen A., Selves in a World of Stories During Emerging Adulthood, w: The Oxford Handbook of Emerging Adulthood, red. J. J. Arnett, New York 2016, s. 385-400.

McLean K. C., Syed, M., Personal, Master, and Alternative Narratives: An Integrative Framework for Understanding Identity Development in Context, „Human Development”, 58 (2015) nr 6, s. 318–349.

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka, Warszawa 2000.

Merrill N, Gallo E, Fivush R., Gender Differences in Family Dinnertime Conversations, „Discourse Processes”, 52 (2015) nr 7, s. 533–558, DOI: 10.1080/0163853X.2014.958425.

Muszyński M., Międzypokoleniowe uczenie się, „Edukacja Dorosłych”, 86 (2022) nr 1, s. 53-74, DOI: 10.12775/ED.2022.005.

Nowak Dziemianowicz M., Walka o uznanie w narracjach. Jednostka i wspólnota w procesie poszukiwania tożsamości, Wrocław 2016.

Nowak Dziemianowicz M., Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław 2002.

Opozda, D., Parzyszek M., Wychowanie w rodzinie w wybranych zagadnieniach pedagogicznych, Lublin 2019.

Ostoja-Zawadzka K., Mity rodzinne, w: Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, red. B. de Barbaro, Kraków 1999, s. 85-90.

Rostek I., Rodzinny trening narracyjny, „Wychowanie w Rodzinie”, 20 (2019) nr 1, s. 129-145, DOI: 10.34616/wwr.2019.129.145.

Trzebiński J., Wstęp, w: Narracja jako sposób rozumienia świata, red J. Trzebiński, Gdańsk 2002, s. 13-15.

Schaffer H. R., Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, red. A. Brzezińska, Warszawa 2005.

Singer J. A., Blagov P., Berry M., Oost K. M., Healthy Narrative Identity, „Journal of Personality”, 81 (2013) s. 569-582, DOI: 10.1111/jopy.12005.

Skrzypniak R., Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie, „Roczniki Socjologii Rodziny”, 13 (2001) s. 149-160.

Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 1998.

Urbaniak-Zając D., Narracja a biograficzna perspektywa badawcza, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, 1 (2017) nr 4, s. 47-62. DOI: 10.18778/2450-4491.04.04.

Wilk J., Pedagogika rodziny. Zagadnienia wybrane, Lublin 2002.

Wilkoń A., Spójność i struktura tekstu, Kraków 2002.

Wolska-Długosz M., Malarecka M., Międzypokoleniowy przekaz tradycji wychowawczych, „Scientific Bulletin of Chełm Section Of Pedagogy”, 1 (2018) s. 169-189.

Writer S., The Bedtime Story: A New Chapter, „Indian Journal of Health & Wellbeing”, 9 (2018) nr 1, s. 155-157.

Zaman W., Fivush R., When My Mom Was a Little Girl… Gender Differences in Adolescents' Intergenerational and Personal Stories, „Journal of Research on Adolescence” 21 (2011) nr 3, s. 703-716, DOI: 10.1111/j.1532-7795.2010.00709.x.