Wiara w cieniu śmierci. Obóz zagłady Treblinka II

Martyna Rusiniak-Karwat

doi:10.36578/BP.2023.08.23

Published : 2023-11-28 — Updated on 2023-11-28

Vol. 8 No. 1 (2023)

Faith in the Shadow of Death: Treblinka II Extermination Camp

Martyna Rusiniak-Karwat

https://orcid.org/0000-0002-0494-1137

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.23

Abstract

Based on the memoirs of ten former prisoners of the Treblinka II extermination camp (Abraham Jakub Krzepicki, Eddie Weinstein, Jankiel Wiernik, Jerzy Rajgrodzki, Tanhem Grinberg, Eliasz Rozenberg, Oskar Strawczyński, Jechiel Rajchman, Richard Glazar and Samuel Willenberg), the author shows her attitude towards faith and its practice in extreme conditions. From the perspective of a direct witness, she describes the reactions and prayers of people who were going to their deaths. The description of the experiences of camp survivors shows how they and their companions in misery practised the principles of Judaism: prayed and celebrated holidays in the shadow of the gas chambers, but also doubted God. Prayers and songs were also a form of communication between prisoners who came from different countries. On the other hand, the German staff in the camp forced prisoners to practise their faith for entertainment purposes as well as to humiliate them even more and show that the Germans were omnipotent like God.

Keywords:

practising the faith, Judaism, Treblinka II extermination camp, testimonies, biographies

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Rusiniak-Karwat, M. (2023). Faith in the Shadow of Death: Treblinka II Extermination Camp. Biografistyka Pedagogiczna, 8(1), 393–420. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.23

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Arad I., Obozy śmierci akcji „Reinhardt”. Bełżec, Sobibór, Treblinka, tłum. I. Mączka, D. Kuczyńska-Szymala, red. nauk. i wstęp do wyd. polskiego M. Rusiniak-Karwat, Warszawa 2021.

Archiwum Ringelbluma. Podziemne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, cz. 2: Ośrodki zagłady: Chełmno nad Nerem i Treblinka, oprac. E. Wiatr, B. Engelking, A. Skibińska, Warszawa 2013.

Auerbach R., Treblinka. Reportaż, tłum. i przyp. K. Szymaniak, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 8 (2012), s. 25–75, DOI: 10.32927/ZZSiM.626.

Balík Š., Ewangelia o Treblince według Glazara, Rajchmana, Wiernika, Willenberga, https://tesinblog.files.wordpress.com/2018/11/stepan-balik-ewangelia-o-treblince.pdf, dostęp: 06.05.2022.

Boniecki A., Czy Bóg umarł w Auschwitz?, „Tygodnik Powszechny”, 20.01.2010, nr 4 (dostęp online).

Cesariani D., Ostateczne rozwiązanie. Losy Żydów w latach 1933–1939, tłum. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki, Warszawa 2019.

De Vries S.P., Obrzędy i symbole Żydów, tłum. i oprac. A. Borowski, Kraków 1999.

Deselaers M., Znaczenie perspektyw dla teologii po Auschwitz, „Biblioteka Teologii Fundamentalnej”, 4 (2010), s. 23–24.

Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, red. M. Dean, Bloomington 2012, t. II, cz. A.

Fulbrook M., Rublack U., In Relation: The ‘Social Self’ and Ego-Documents, „German History”, 28 (2010) nr 3, s. 263–272, DOI: 10.1093/gerhis/ghq065.

Glazar R., Stacja Treblinka, tłum. E. Czerwiakowska, Warszawa 2011; w jęz. czeskim pt.: Treblinka, slowo jako z dětské říkanky, 1994.

Goshen-Gottstein A., Bóg a Auschwitz, „Biblioteka Teologii Fundamentalnej”, 4 (2010), s. 29–54.

Jagła P., Religijne elementy Zagłady w Treblince Próba analizy zagadnienia, w: Treblinka ostrzega i przypomina! W 80. rocznicę utworzenia Karnego Obozu Pracy Treblinka I, red. E. Kopówka, Treblinka 2022.

Jonas H., Idea Boga po Auschwitz, tłum. Grzegorz Sowinski, Kraków 2003.

Karolak S., Pogrzeby, których nie było. O rytuałach niemożliwych (w literaturze poholokaustowej), „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, 16 (2010), s. 211–223.

Kornacka-Sareło K., „Religia kosmicznego uniesienia”. Kabalistyczne źródła żydowskiej teodycei „po Auschwitz”, „Studia Religiologica”, 48 (2015) nr 1, s. 21–33, DOI: 10.4467/20844077SR.15.002.3131.

Krzepicki A.J., Człowiek uciekł z Treblinek… Rozmowy z powracającym, oprac. B. Engelking, A. Skibińska, Warszawa 2017.

Michael R., Doerr K., Nazi-Deutsch/Nazi-German. An English Lexicon of the Language of the Third Reich, Connecticut–London 2002.

Rajchman Ch., Treblinka a Survivor’s Memory 1942−1943, tłum. S. Beinfeld, wstęp S. Moyn, London 2012.

Rajchman J., Ocalałem z Treblinki. Wspomnienia z lat 1942−1943, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, posłowie E. Koźmińska-Frejlak, Warszawa 2011.

Rajgrodzki J., Jedenaście miesięcy w obozie zagłady w Treblince, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 25 (1958), s. 101–118.

Rozenberg E., Wspomnienia z Treblinki i partyzantki / Treblinke – partizantke, „Bleter far Geszichte”, 28 (1990), s. 61–114.

Strawczyński O., Dziesięć miesięcy Treblinki / Cen chadoszim „Treblinke” 5.10.1942–2.08.1943. Zichrojnes, „Bleter far Geszichte”, 27 (1989), s. 187–247.

Strawczyński O., Ten Months in Treblinka (October 5, 1942 – August 2, 1943), w: I. Cymlich, O. Strawczynski, Escaping Hell in Treblinka, New York–Jerusalem 2011.

Teologia i filozofia żydowska wobec Holokaustu, red. P. Śpiewak, Gdańsk 2013.

Wagner J., The Truth about Auschwitz: Prosecuting Auschwitz Crimes with the Help of Survivor Testimony, „German History”, 28 (2010) nr 3, s. 343–357, DOI: 10.1093/gerhis/ghq062.

Weinstein E., 17 dni w Treblince, tłum. Rafał Zubkowicz, Łosice 2012.

Wiernik J., Rok w Treblince / A Year in Treblinka, przedm. Wł. Bartoszewski, Warszawa 2003 (reprint); w jidysz: A jor in Treblinke, Niu Jork 1944; w jęz. ang.: A year of Treblinka: an inmate who escaped tells the day-to-day facts of one year of his torturous experience, New York 1944.

Willenberg S., Bunt w Treblince, Warszawa 2004.

Wójcik M., Treblinka ’43. Bunt w fabryce śmierci, Kraków 2018.