Wiara w cieniu śmierci. Obóz zagłady Treblinka II

Martyna Rusiniak-Karwat

doi:10.36578/BP.2023.08.23

Data publikacji : 28-11-2023 — zaktualizowane 28-11-2023

Tom 8 Nr 1 (2023)

Wiara w cieniu śmierci. Obóz zagłady Treblinka II

Martyna Rusiniak-Karwat

https://orcid.org/0000-0002-0494-1137

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.23

Abstrakt

Na podstawie wspomnień dziesięciu byłych więźniów obozu zagłady Treblinka II (Abrahama Jakuba Krzepickiego, Eddiego Weinsteina, Jankiela Wiernika, Jerzego Rajgrodzkiego, Tanhema Grinberga, Eliasza Rozenberga, Oskara Strawczyńskiego, Jechiela Rajchmana, Richarda Glazara i Samuela Willenberga) został pokazany stosunek do wiary i jej praktykowania w warunkach ekstremalnych. Z perspektywy bezpośredniego świadka zostały opisane reakcje ludzi, którzy szli na śmierć – ich modlitwy. Na przykładzie opisu przeżyć w obozie ocalałych zostało pokazane praktykowanie przez nich i ich współtowarzyszy niedoli zasad judaizmu: modlenie się i obchodzenie świąt w cieniu komór gazowych, ale także zwątpienie w Boga. Modlitwy i pieśni były też formą komunikacji pomiędzy więźniami, którzy pochodzili z różnych państw. Natomiast załoga niemiecka w obozie narzucała praktykowanie wiary więźniom w celach rozrywki jak i też, aby jeszcze bardziej ich poniżyć i pokazać, że to Niemcy są wszechmocni niczym Bóg.

Słowa kluczowe:

praktykowanie wiary, judaizm, obóz zagłady – Treblinka II, świadectwa, biografistyka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Rusiniak-Karwat, M. (2023). Wiara w cieniu śmierci. Obóz zagłady Treblinka II. Biografistyka Pedagogiczna, 8(1), 393–420. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.23

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arad I., Obozy śmierci akcji „Reinhardt”. Bełżec, Sobibór, Treblinka, tłum. I. Mączka, D. Kuczyńska-Szymala, red. nauk. i wstęp do wyd. polskiego M. Rusiniak-Karwat, Warszawa 2021.

Archiwum Ringelbluma. Podziemne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, cz. 2: Ośrodki zagłady: Chełmno nad Nerem i Treblinka, oprac. E. Wiatr, B. Engelking, A. Skibińska, Warszawa 2013.

Auerbach R., Treblinka. Reportaż, tłum. i przyp. K. Szymaniak, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 8 (2012), s. 25–75, DOI: 10.32927/ZZSiM.626.

Balík Š., Ewangelia o Treblince według Glazara, Rajchmana, Wiernika, Willenberga, https://tesinblog.files.wordpress.com/2018/11/stepan-balik-ewangelia-o-treblince.pdf, dostęp: 06.05.2022.

Boniecki A., Czy Bóg umarł w Auschwitz?, „Tygodnik Powszechny”, 20.01.2010, nr 4 (dostęp online).

Cesariani D., Ostateczne rozwiązanie. Losy Żydów w latach 1933–1939, tłum. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki, Warszawa 2019.

De Vries S.P., Obrzędy i symbole Żydów, tłum. i oprac. A. Borowski, Kraków 1999.

Deselaers M., Znaczenie perspektyw dla teologii po Auschwitz, „Biblioteka Teologii Fundamentalnej”, 4 (2010), s. 23–24.

Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, red. M. Dean, Bloomington 2012, t. II, cz. A.

Fulbrook M., Rublack U., In Relation: The ‘Social Self’ and Ego-Documents, „German History”, 28 (2010) nr 3, s. 263–272, DOI: 10.1093/gerhis/ghq065.

Glazar R., Stacja Treblinka, tłum. E. Czerwiakowska, Warszawa 2011; w jęz. czeskim pt.: Treblinka, slowo jako z dětské říkanky, 1994.

Goshen-Gottstein A., Bóg a Auschwitz, „Biblioteka Teologii Fundamentalnej”, 4 (2010), s. 29–54.

Jagła P., Religijne elementy Zagłady w Treblince Próba analizy zagadnienia, w: Treblinka ostrzega i przypomina! W 80. rocznicę utworzenia Karnego Obozu Pracy Treblinka I, red. E. Kopówka, Treblinka 2022.

Jonas H., Idea Boga po Auschwitz, tłum. Grzegorz Sowinski, Kraków 2003.

Karolak S., Pogrzeby, których nie było. O rytuałach niemożliwych (w literaturze poholokaustowej), „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, 16 (2010), s. 211–223.

Kornacka-Sareło K., „Religia kosmicznego uniesienia”. Kabalistyczne źródła żydowskiej teodycei „po Auschwitz”, „Studia Religiologica”, 48 (2015) nr 1, s. 21–33, DOI: 10.4467/20844077SR.15.002.3131.

Krzepicki A.J., Człowiek uciekł z Treblinek… Rozmowy z powracającym, oprac. B. Engelking, A. Skibińska, Warszawa 2017.

Michael R., Doerr K., Nazi-Deutsch/Nazi-German. An English Lexicon of the Language of the Third Reich, Connecticut–London 2002.

Rajchman Ch., Treblinka a Survivor’s Memory 1942−1943, tłum. S. Beinfeld, wstęp S. Moyn, London 2012.

Rajchman J., Ocalałem z Treblinki. Wspomnienia z lat 1942−1943, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, posłowie E. Koźmińska-Frejlak, Warszawa 2011.

Rajgrodzki J., Jedenaście miesięcy w obozie zagłady w Treblince, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 25 (1958), s. 101–118.

Rozenberg E., Wspomnienia z Treblinki i partyzantki / Treblinke – partizantke, „Bleter far Geszichte”, 28 (1990), s. 61–114.

Strawczyński O., Dziesięć miesięcy Treblinki / Cen chadoszim „Treblinke” 5.10.1942–2.08.1943. Zichrojnes, „Bleter far Geszichte”, 27 (1989), s. 187–247.

Strawczyński O., Ten Months in Treblinka (October 5, 1942 – August 2, 1943), w: I. Cymlich, O. Strawczynski, Escaping Hell in Treblinka, New York–Jerusalem 2011.

Teologia i filozofia żydowska wobec Holokaustu, red. P. Śpiewak, Gdańsk 2013.

Wagner J., The Truth about Auschwitz: Prosecuting Auschwitz Crimes with the Help of Survivor Testimony, „German History”, 28 (2010) nr 3, s. 343–357, DOI: 10.1093/gerhis/ghq062.

Weinstein E., 17 dni w Treblince, tłum. Rafał Zubkowicz, Łosice 2012.

Wiernik J., Rok w Treblince / A Year in Treblinka, przedm. Wł. Bartoszewski, Warszawa 2003 (reprint); w jidysz: A jor in Treblinke, Niu Jork 1944; w jęz. ang.: A year of Treblinka: an inmate who escaped tells the day-to-day facts of one year of his torturous experience, New York 1944.

Willenberg S., Bunt w Treblince, Warszawa 2004.

Wójcik M., Treblinka ’43. Bunt w fabryce śmierci, Kraków 2018.