Bohaterowie o bohaterach. Z wojennych wspomnień staropolskich (wybrane przykłady)

Anna Jabłońska

doi:10.36578/BP.2023.08.14

Published : 2023-11-28 — Updated on 2023-11-28

Vol. 8 No. 1 (2023)

Heroes about heroes. From Old Polish war memories (selected examples)

Anna Jabłońska

https://orcid.org/0000-0002-0111-7011

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.14

Abstract

This paper is constructed of two layers. The first one is built upon real people from 17^th and 18^th century (i.e., Wespazjan Kochowski, Jan Karol Chodkiewicz, Maria Ludwika Gonzaga, the Bar Confederates) who can be considered heroes mainly due to their participation in the war. Second layer is created by those whom these historical figures indicate as their heroes. These are primarily people associated with combat, including kings, war chiefs, soldiers, wife, Mary, God, mythical and historical figures contemporary to the authors.
The basis for creating the notion of “heroes of the heroes” is a variety of messages about Early Modern Period in Poland. These are both historical sources as well as literary works, which can be treated as a core of historian’s work. They include poetry and prose, historiography and epistolography. This paper also uses historical fiction which is important for the functioning of social consciousness.
The life and work of the heroes – historical figures and their written utterances are also directly or indirectly related to war and struggle, which are one of the most important determinants of Polish foreign and home affairs at that time and an important element of the Old Polish culture.

Keywords:

hero, Old Polish era, historical sources

Most read articles by the same author(s)

Anna Jabłońska, Despised, Yet Necessary , Biografistyka Pedagogiczna: Vol. 1 No. 1 (2016)
Anna Jabłońska, ‘Homeland is a Great Collective Duty’ , Biografistyka Pedagogiczna: Vol. 4 No. 1 (2019)
Anna Jabłońska, Characters Invoked in Old Polish Literature (Selected Examples) , Biografistyka Pedagogiczna: Vol. 5 No. 2 (2020)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Jabłońska, A. (2023). Heroes about heroes. From Old Polish war memories (selected examples). Biografistyka Pedagogiczna, 8(1), 439–460. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.14

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Anusik Z., Gustaw II Adolf, Wrocław 1996.

Borkowska M., Zakony żeńskie w Polsce w epoce nowożytnej, Lublin 2010.

Czubek J., Wespazyan Kochowski: studium biograficzne, Kraków 1900.

Dembołęcki W., Przewagi elearów polskich, oprac. R. Sztyber, Toruń 2005.

Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J., Jan Karol Chodkiewicz, Warszawa 1998.

Fabiani B., Warszawski dwór Marii Ludwiki, Warszawa 1976.

Fabiani B., Życie codzienne na zamku królewskim w epoce Wazów, Warszawa 1996.

Gierowski J. A., Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763), seria: Wielka historia Polski, t. 3, Kraków 2003.

Górska M., O graficznych tezach gloryfikujących Jana III Sobieskiego, Warszawa 2017.

Grudziński T., Bolesław Śmiały-Szczodry i biskup Stanisław: dzieje konfliktu, Kraków 2010.

Grzybowski S., Dzieje Polski i Litwy (1506-1648), w: Wielka historia Polski, t. 2, Kraków 2003.

Hernas C., Barok, Warszawa 2006.

Jabłońska A., Expositus periculo… klęski duże i małe wschodniej wielkopolski w świetle siedemnastowiecznych źródeł z archidiakonatu gnieźnieńskiego, „Roczniki Humanistyczne”, 63 (2015) z. 2, s. 99-117, DOI: 10.18290/rh.2015.63.2-4.

Jagosz M., Beatyfikacja i kanonizacja świętej Jadwigi królowej, Kraków 2003.

Kersten A., Stefan Czarniecki 1599-1665, Lublin 2006.

Kochowski W., Dzieło boskie albo Pieśni Wiednia wybawionego i inszych transakcyjej wojny tureckiej w roku 1683 szczęśliwie rozpoczętej, oprac. M. Kaczmarek, Wrocław 1983.

Kochowski W., Lata potopu, oprac. L. Kukulski, J. Krzyżanowski, A. Kersten, Warszawa 1966.

Kochowski W., Trybut należyty wdzięczności wszystkiego dobrego dawcy Panu i Bogu albo Psalmodia polska za dobrodziejstwa boskie dziękująca…, Kraków 2003.

Kowalski J., Niezbędnik Sarmaty. Dumy – pieśni – polonezy, Poznań 2006 oraz płyta CD.

Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.

Libiszowska Z., Żona dwóch Wazów, Warszawa 1963.

Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641-1653, red. i wstęp R. Pollak, oprac. M. Pełczyński, A. Sajkowski, Wrocław 1957.

Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Kraków 2010.

Malewska H., Listy staropolskie z epoki Wazów, Warszawa 1977.

Markiewicz M., Historia Polski 1492-1795, wyd. drugie poprawione, Kraków 2002.

Morys-Twarowski M., Narodziny potęgi: wszystkie podboje Bolesława Chrobrego, Kraków 2017.

Moskwa w rękach Polaków. Pamiętniki dowódców i oficerów garnizonu polskiego w Moskwie w latach 1610-1612, Kryspinów 1995.Naruszewicz A., Żywot J. K. Chodkiewicza, wojewody wileńskiego, hetmana wielkiego W. Ks. Lit., t. 1-2, Kraków 1858.

Nikodem J., Jadwiga: król Polski, Warszawa 2009.

Nowak T. M., Wimmer J., Historia oręża polskiego 963-1795, Warszawa 1981.

Ochmann-Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2006.

Pamiętnik Jana Floriana Drobysza Tuszyńskiego, w: Dwa pamiętniki z XVII wieku Jana Cedrowskiego i Jana Floriana Drobysza Tuszyńskiego, Wrocław 1954.

Pamiętniki Samuela i Bogusława Kazimierza Maskiewiczów (wiek XVII), oprac. A. Sajkowski, W. Czapliński, Wrocław 1961.

Pasek J. C., Pamiętniki, cz. 1-2, red. S. Sierpowski, oprac. I. Kraszewski, W. Czapliński, Wrocław 2010.

Podhorodecki L., Hetman Stefan Czarniecki, Warszawa 2009.

Podhorodecki L., Jan Karol Chodkiewicz, Warszawa 1982.

Polskie tradycje wojskowe, red. J. Sikorski, t. 1 Tradycje walk obronnych z najazdami Niemców, Krzyżaków, Szwedów, Turków i Tatarów, Warszawa 1990.

Potocki W., Wojna chocimska, oprac. A. Brückner, Wrocław 2003.

Rytel J., Wespazjan Kochowski, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1, Warszawa 1984.

Sienkiewicz H., Potop, w: Trylogia, Warszawa 1989.

Słownik języka polskiego, t. 1, red. W. Doroszewski, Warszawa 1996.

Sokolińska T., Stefan Czarniecki-pogromca Szwedów, Kielce 2020.

Sokolińska T., Stefan Czarniecki w ogniu kresowych walk 1637-1655, Kielce 2013.

Starnawski J., Wespazjan Kochowski, Wrocław 1988.

Steele P. E., Nawrócenie i chrzest Mieszka I, Kraków 2016.

Stolicki J., Działania Jana III Sobieskiego w celu wzrostu znaczenia Rzeczypospolitej w Europie w latach 1674-1683, „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, 25 (2017), s. 27-42, DOI: 10.4467/2543733XSSB.17.003.7249.

Stolpe S., Królowa Krystyna, Warszawa 1988.

Strzelczyk J., Bolesław Chrobry, Warszawa 2014.

Strzelczyk J., Chrzest Polski: zmiana cywilizacyjna i polityczna, w: Kościół, kultura, polityka w państwie pierwszych Piastów, Warszawa 2016.

Strzelczyk J., Mieszko Pierwszy, Poznań 1999.

Targosz K., Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646-1667): z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych, Wrocław 1975.

Wojny, bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej, red. W. Pawlak, M. Piskała, w: Studia staropolskie, Series nova, t. 30, Warszawa 2011.

Żółkiewski S., Początek i progres wojny moskiewskiej, red. S. Sierpowski, oprac. A. Małecki, W. Sobieski, Wrocław 2010.Dubas-Urbanowicz E., Jan III Sobieski, Warszawa 1999.