Niepełnosprawność wzroku – edukacyjno-rehabilitacyjny wymiar pisania o sobie: Rozważania wokół edukacji biograficznej w tyflopedagogice

Małgorzata Czerwińska

doi:10.36578/BP.2025.10.78

Published : 2025-12-30

Vol. 10 No. 4 (2025)

Visual Disability – Educational and Rehabilitational Dimension of Writing about Oneself

Małgorzata Czerwińska

https://orcid.org/0000-0002-8843-7068

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.78

Considerations on Biographical Education in Typhlopedagogy

Abstract

The issue of literary writing about oneself by visually impaired people has little and scattered representation in the literature of the subject in the area of pedagogical and literary sciences. Hence, the aim of this study is to attempt to determine the significance of autobiographical literary activity of visually impaired people in the educational and rehabilitation process within typhlopedagogy, including special geragogy.

Based on the material obtained using the bibliographic method, subjected to the descriptive-critical analysis method (literary records and press statements of the authors in the form of biographical journalistic interviews), an attempt was made to indicate the possibilities of using the narratives authored by people with visual disabilities in educational and rehabilitation proceedings for people with visual disabilities, based on biographical education, using reminiscence bibliotherapy and mentoring.

The considerations undertaken therefore revolved around issues concerning the need to write about oneself and its educational and rehabilitation dimension, the place of the subject of visual disability in autobiographical literary records, the use of autobiographical records of blind writers in education and rehabilitation, especially biographical education, using reminiscence bibliotherapy and mentoring.

In addition to practical postulates, containing methodological and organizational remarks, research postulates were derived, among which the key one is the author's research model (bibliological and functional) of biographical works by authors with disabilities.

Keywords:

autobiography, visually impaired person, education, rehabilitation, learning from biography

Most read articles by the same author(s)

Małgorzata Czerwińska, From Experiencing Disability to Adapting to It , Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education]: Vol. 9 No. 1 (2024)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Czerwińska, M. (2025). Visual Disability – Educational and Rehabilitational Dimension of Writing about Oneself: Considerations on Biographical Education in Typhlopedagogy. Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education], 10(4), 31–62. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.78

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Abramowska J., Jednak autor!, „Teksty Drugie”, 2 (1994) s. 49.

Andrzejewski L., Nieoceniony skarb, Kielce 2000.

Bron A., Biograficzność w badaniach andragogicznych, „Dyskursy Młodych Andragogów”, 10 (2009) s. 37-54.

Brzezińska A.I., Kaczan R., Rycielska L., Przekonania o swoim życiu. Spostrzeganie histo-rii życia przez osoby z ograniczeniami sprawności, Warszawa 2010.

Chatzipentidis K., Biblioterapia reminiscencyjna osób starszych i możliwości jej zastosowa-nia podczas epidemii COVID-19, „Dyskurs i Dialog”, 4 (2020) s. 107-117.

Cieciuch J., Między przedmiotem a metodą. Wątpliwości związane z koncepcją tożsamości narracyjnej McAdamsa, w: Psychologia narracyjna. Tożsamość, dialogowość, pogranicza, red. E. Dryll, A. Cierpka, Warszawa 2011, s. 111-131.

Cieński A., Z dziejów pamiętników w Polsce, Opole 2002.

Czerniawska O., Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii. Szkice i rozprawy, Łódź 2007.

Czerwińska M., Słowem potrafię wszystko. O piśmienniczości osób z niepełnosprawnością wzroku. Studium bibliologiczno-tyflologiczne, Zielona Góra 2012.

Czerwińska M., Od doznania niepełnosprawności do przystosowania. O punktach zwrotnych i terapeutycznych wartościach życia i twórczości Michała Kaziowa, „Biografistyka Pedago-giczna”, 9 (2024) nr 1, s. 103-126, DOI: 10.36578/BP.2024.09.24.

Dąbrowski K., Dezintegracja pozytywna, Warszawa 1979.

Demetrio D., Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tł. A. Skolimowska, Kraków 2000.

Denzin N.K., Interpretative Biography, Newbury Park 1989.

Dominice P., Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, wstęp O. Czerniaw-ska, tł. M. Kopytowska, Łódź 2006.

Dubas E., Uczenie się z (własnej) biografii – wprowadzenie, w: Uczenie się z (własnej) bio-grafii, red. E. Dubas, W. Świtalski, Łódź 2011, s. 5-9.

Dubas E., Andragogiczne badania biografii – zakresy, trudności, etyka badacza. wybrane aspekty, w: Biografie i uczenie się, red. E. Dubas, J. Stelmaszczyk, Łódź 2015, s. 32-47.

Dubas E., Edukacja w andragogicznych badaniach biograficznych – biografia edukacyjna, w: Badanie biografii – źródła, metody, konteksty, red. R. Skrzyniarz, E. Krzewska, W. Zgło-bicka-Gierut, Lublin 2014, s. 17-31.

Dziemidok B., Katarktyczno-kompensacyjna funkcja sztuki, w: Sztuka i społeczeństwo. Krea-tywne funkcje sztuki, red. A. Kuczyńska, Warszawa 1976, s. 92-126.

Frankl V.E., Homo patiens. Próba wyjaśnienia sensu cierpienia, Warszawa 1984.

Frankl V. E., Homo patients, przeł. R. Czernecki, Z. J. Jaroszewski, Warszawa 1998.

Frankl V. E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, przeł. A. Wolnicka, Warszawa 2009.

Giza-Poleszczuk A., Autobiografia między symbolem a rzeczywistością, „Kultura i Społe-czeństwo”, 34 (1990) nr 1, s. 95–109.

Jan Paweł II, Moje ulubione modlitwy. Ewangelia cierpienia, wybór L. Sapienza, tł. ks. M. Dziubiński, Poznań 2002.

Jaspers K., „Sytuacje graniczne”, w: R. Rudziński, Jaspers, tł. A. Staniewska, M. Skwieciński, Warszawa 1978, s. ????

Kapłon T., Widzenie świata od nowa, „Wiadomości”, 20 (1978) s. 13.

Kaziów M., A jednak w pamięci. Opowieść biograficzna o ociemniałym kapitanie wojsk au-striackich i polskich ‒ Janie Silhanie, Warszawa 1994.

Kaziów M., Chcę pisać o człowieku, rozm. przepr. M. Czerwińska, „Pochodnia”, 12 (1992) s. 33.

Kaziów M., Dłoń na dźwiękach, Lublin 1998.

Kaziów M., Gdy moim oczom, Warszawa 1985.

Kaziów M., Nie chciałem kreować się na bohatera... rozm. przepr. red., „Pochodnia”, 7 (1987) s. 28-30.

Kaźmierska K., Czapliński P., Julkowska V., Biografia, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca: J. Kalicka, Warszawa 2014, s. 61-67.

Kowalewski L., Psychologiczna i społeczna sytuacja dzieci niepełnosprawnych, w: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. I. Obuchowska, Warszawa 1991, s. 55-100.

Kowalik E., Sukces pisarski niewidomego nauczyciela, „Pochodnia”, 7/8 (1973) s. 52-53.

Kozielecki J., Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, Warszawa 1987.

Kozielecki J., O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, Warszawa 1988.

Kozielecki J., Transgresja i kultura, Warszawa 2002.

Lasocińska K., Autobiografia jako autokreacja. Twórcze aspekty procesu myślenia autobio-graficznego w edukacji dorosłych, w: Biografie edukacyjne. Wybrane konteksty, red. E. Du-bas, J. Stelmaszczyk, Łódź 2014, s. 33-46.

Lejeune P., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tł. W. Grajewski i in., Kra-ków 2001.

Maslow A.H., Motywacja i osobowość, Warszawa 1990.

Mazurek E., Biografie edukacyjne kobiet dotkniętych rakiem piersi, Wrocław 2013.

Mitraszewski A., A jednak życie, Wrocław 1974.

Mitraszewski N., Ku pełni życia, Wrocław 1980.

Mitraszewski N., Przerwany szlak, Wrocław 1977.

Mitraszewski N., Sam talent to za mało, „Wiadomości”, 40 (1978) s. 6.

Nowak-Dziemianowicz M., Doświadczenia rodzinne w narracjach: interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław 2006.

Obuchowska I., O autorewalidacji, w: Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych, red. K. Kuligowska, Warszawa 1991.

Obuchowski K., Psychologia dążeń ludzkich, Warszawa 1983.

Okła W., Człowiek w sytuacji choroby, w: Psychologiczne konteksty doświadczania straty, red. S. Steuden, K. Janowski, Lublin 2009, s. 13-23.

Osińska K., Twórcza obecność chorych, Warszawa 1983.

Ossowski S., O wychowawczych potencjach twórczości artystycznej, w: Teoria wychowania estetycznego, red. I. Wojna,Warszawa 1997, s. 100-111.

Pilecka W., Zasoby osobowości szansą kreatywnej adaptacji osób z głębokimi wadami wzro-ku w: Rehabilitacja oraz edukacja dzieci i młodzieży z dysfunkcjami narządu wzroku, red. J. Pilecki, M. Kozłowski, Kraków 1999 s. 47-58.

Popielski K., Psychologia egzystencji: wartości w życiu, Lublin 2008.

Popielski K., Wartości i ich znaczenie w życiu ludzi, w: Człowiek – wartości – sens. Studia z psychologii egzystencji. Logoteoria i nooteoria, red. K. Popielski Lublin 1996.

Riemann G., Schütze F., „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo”, 2 (1992) s. 89-109.

Rubin J. R., Bibliotherapy Sourcebook, London 1978.

Ruszkiewicz M., Na styku światła i mroku, Warszawa 1992.

Schütze F., Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne – część 1–2, tł. K. Waniek, w: Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, red. K. Kaźmierska, Kraków 2012, s. 141–278.

Skibińska E.M., Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Radom 2006.

Stańczakowa J., Boicie się czarnego ptaka?, Warszawa 1989.

Stańczakowa J., Dziennik we dwoje, t. 1-2, Warszawa 1992-1994.

Stańczakowa J., Przejścia, Warszawa 1986.

Stańczakowa J., Ślepak, Warszawa 1982.

Strauss A.L., Continual Permutation of Action, New York 1993.

Szczygieł J., Jak trudno kochać, Warszawa 1976.

Szczygieł J., Milczenie, Warszawa 1962.

Szczygieł J., Nigdy cię nie opuszczę, Warszawa 1972.

Szczygieł J., Po kocich łbach, Warszawa 1976.

Szczygieł J., Po kocich łbach, „Nasz Świat”, 12 (1976) s. 4-8.

Szczygieł J., Tarnina, Warszawa 1960.

Szczygieł J., Ziemia bez słońca, Warszawa 1968.

Tedeschi R.G., Calhoun L.G., Podejście kliniczne do wzrostu po doświadczeniach trauma-tycznych, w: Psychologia pozytywna w praktyce, tł. A. Jaworska-Surma, red. P.A. Linley, S. Joseph. Warszawa 2007.

Tedeschi R.G., Calhoun L.G., The Post-Traumatic Growth Inventory: Measuring the posi-tive legacy of trauma. „Journal of Traumatic Stress”, 9 1996) nr 3, s. 455-471.

Tokarska U., Narracyjna gra (auto)BIOGRAFICZNA „W osiemdziesiąt historii dooKOŁA ŻYCIA” jako autorska forma wspomagania rozwoju człowieka dorosłego, w: Psychologia narracyjna. Tożsamość, dialogowość, pogranicza, red. E. Dryll, A. Cierpka, Warszawa 2011, s. 219-239.

Tokarska U., W poszukiwaniu jedności i celu. Wybrane techniki narracyjne, w: Wybrane zagadnienia z psychologii osobowości, red. A. Gałdowa, Kraków 1999, s. 169-204.

Tomasik E., Możliwości zastosowania biblioterapii względem osób starszych, w: Książka w działalności terapeutycznej, red. E.B. Zybert, Warszawa 1997.

Walkiewicz M., Można być szczęśliwym, w: Trzy portrety. O kobietach radzących sobie z dysfunkcją wzroku, red. J. Kuczyńska-Kwapisz, Warszawa 2004, s. 90-126.