Maria Hiszpańska-Neumann (1917-1980): Ravensbrüczanka i jej chrześcijański projekt tożsamościowy

Agnieszka Kołodziejska

doi:10.36578/BP.2024.09.63

Data publikacji : 30-12-2024

Tom 9 Nr 3 (2024)

Maria Hiszpańska-Neumann (1917-1980)

Agnieszka Kołodziejska

https://orcid.org/0000-0002-9470-0854

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.63

Ravensbrüczanka i jej chrześcijański projekt tożsamościowy

Abstrakt

Maria Hiszpańska w 1939 r. była studentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W czasie II wojny światowej działała w konspiracji. Została aresztowana przez gestapo w 1941 r., była więziona w Radomiu i Pińczowie, a następnie w obozie koncentracyjnego dla kobiet na terenie III Rzeszy. Był to w jej biografii jeden z dwóch punktów zwrotnych, o których mowa w artykule. Stworzyła wiele przejmujących grafik odzwierciedlających warunki w FKL Ravensbrück i wzajemne relacje między więźniarkami. Mimo cierpień doświadczonych w niemieckim lagrze po wojnie poślubiła mężczyznę niemieckiego pochodzenia i nauczyła się języka niemieckiego. Pracowała jako ilustratorka książek, także dla niemieckich wydawnictw. Potrafiła przyjaźnić się z osobami z różnych krajów i o różnych poglądach. Długo jednak nie znajdowała wsparcia w żadnym kościele i nie praktykowała żadnej religii. Drugim przełomowym momentem okazał się jej kilkutygodniowy pobyt w Egipcie. Dzięki niemu jej twórczość zyskała kolor i większy format, a duchowość szansę rozwoju w ramach chrześcijaństwa.

Przyglądanie się życiu i twórczości Marii Hiszpańskiej-Neumann prowadzi do wniosku, że ta niezwykła artystka i Ravensbrüczanka, postrzegana jako krucha, delikatna i niezbyt zaradna, do końca życia konsekwentnie i z determinacją realizowała własny projekt tożsamościowy.

Słowa kluczowe:

Maria Hiszpańska-Neumann (1917-1980), Ravensbrück, Ravensbrüczanka, kobiece świadectwo obozowe, projekt tożsamościowy, punkt zwrotny

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kołodziejska, A. (2024). Maria Hiszpańska-Neumann (1917-1980): Ravensbrüczanka i jej chrześcijański projekt tożsamościowy. Biografistyka Pedagogiczna, 9(3), 121–141. https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.63

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła

Listy Marii Hiszpańskiej-Neumann z FKL Ravensbrück, Archiwum rodzinne Bogny Neumann i Michała Neumanna.

Relacja Marii Hiszpańskiej-Neumann dotycząca aresztowania, pobytu w więzieniach i obozie koncentracyjnym, Ar-chiwum Polskiego Radia, w: Wspomnienia o graficzce Marii Hiszpańskiej-Neumann (Rozmowy po zmroku/Dwójka), https://www.polskieradio.pl/8/2222/artykul/2480805,zostaly-mi-slowa-milosci-opowiesc-o-marii-hiszpanskiejneumann, dostęp: 30.06.2023.

Wiersz Do Myszki, Archiwum rodzinne Bogny Neumann i Michała Neumanna.

Opracowania

Agamben G., Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), tł. S. Królak, Warszawa 2008.

Białostocki J., Maria Hiszpańska-Neumann, Warszawa 1963.

Borowski T., Pożegnanie z Marią, Warszawa 1948.

Borwicz M. M., Ze śmiercią na Ty, Warszawa 1946.

Buber-Neumann M., Milena. Ukochana Kafki. Biografia, tł.. J. Nowotniak, Warszawa 2003.

Czarnecka B., Kobiety w lagrze. Zapis doświadczenia, Kraków 2018.

Czarnecka B., Twórczość plastyczna Jadwigi Simon-Pietkiewicz w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Personalizm somatyczny, „Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologicz-ne”, 3 (2020) s. 69-90, DOI: 10.36770/bp.519.

Czarnecka M., Kiedio E, „Zostały mi słowa miłości”. Maria Hiszpańska-Neumann: życie i twórczość, Warszawa 2019.

Dauksza A., Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców, Kraków 2021.

Dobaczewska W., Kobiety z Ravensbrück, Warszawa 1946.

Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, tł. A. Wolnicka, Warszawa 2009.

Freyberg J. von, Krause-Schmitt U., Moringen, Lichtenburg, Ravensbrück Frauen im Konzentrationslager 1933–1945. Lesebuch zur Ausstellung, Frankfurt (Main) 2007.

Golgota kobiet. Relacje więźniarek Ravensbrück i innych obozów koncentracyjnych ze zbiorów Polskiego Instytutu Źródłowego w Lund, wstęp i wybór dokumentów Z. Stanuch, Szczecin 2018.

Herbert Z., Barbarzyńca w ogrodzie, Warszawa 1962.

Herzog M., Ravensbrücker Zeichnungen „…Hoffnung, die in uns lebt” / Drawings of Ravensbrück „…Hope, which lives in Us Eternally”, Ravensbrück 1993.

Jaspers K., Sytuacje graniczne, tł. A. Staniewska, M. Skwieciński, w: R. Rudziński, Jaspers, Warszawa 1998, s. 186-242.

Jaworska J., „Nie wszystek umrę…” Twórczość plastyczna Polaków w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentra-cyjnych 1939–1945, Warszawa 1975.

Kępiński A., Refleksje oświęcimskie, wybór i wstęp Z. J. Ryn, Kraków 2005.

Kiedrzyńska W., Murawska Z., Kobieta w obozie koncentracyjnym, Lublin 1972.

Kiedrzyńska W., Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny, Warszawa 1965.

Kuczyńska-Koschany K., „Все поэты жиды”. Antytotalitarne gesty poetyckie i kreacyjne wobec Zagłady oraz in-nych doświadczeń granicznych, Poznań 2013.

Leociak J., Doświadczenie graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa 2019.

Morawiec A., Literatura w lagrze, lager w literaturze: fakt, temat, metafora, Łódź 2009.

Morrison J. G., Ravensbrück. Everyday Life in a Women’s Concentration Camp 1939-45, Princeton 2000.

Orwid M., Przeżyć… I co dalej? Rozmawiają Katarzyna Zimmerer i Krzysztof Szwajca, Kraków 2006.

Orwid M., Trauma, Kraków 2009.

Pizan K. de, Księga o Mieście Pań, tł., wprowadzenie, oprac. A. Loba, wstęp J. Strzelczyk, Poznań 2022.

Ravensbrück. Wiersze obozowe, zebrały i do druku przygotowały W. Kiedrzyńska, I. Pannenkowa, E. Sulińska, okład-ka i ilustracje M. Hiszpańska-Neumann, Warszawa 1961.

Rutkowska-Kurcyuszowa M., Kamyki Dawida. Wspomnienia z pensji Panny Plater. Obóz Wielkiej Polski ONR w obronie Warszawy 1939. FKL Ravensbrück, Katowice 2005.

Sendyka R., Od kultury ja do kultury siebie. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków 2015.

Strebel B., KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów, przełtł. A. Milewska, M. Kurkowska, Gdańsk 2018.

Szlachetko A., Dzielne kobiety z Neubrandenburga, [informator do wystawy, bmw, bdw; . 2018].

Szpilman W., Śmierć miasta, Warszawa 1946.

W cieniu Krzyża, w blasku Zmartwychwstania. Stulecie urodzin Marii Hiszpańskiej-Neumann / In the Shadow of the Cross – in the Glory of the Rsurrection. The Centenary of the Birth of Maria Hiszpańska-Neumann, Warszawa 2018.

W mądrości Krzyża i blasku Zmartwychwstania. Edyta Stein i Maria Hiszpańska-Neumann, kuratorzy: A.leksandra Pudelska, ks. J. Stranz, M. Adamczyk, Poznań 2019.

Waldow-Schily B., Maria Hiszpańska-Neumann. Leben und Werk 1917-1980, Frankfurt am Main 2014.

Wińska U., Więzi. Losy więźniarek z Ravensbrück, Gdańsk 1992.

Wińska U., Zwyciężyły wartości. Wspomnienia z Ravensbrück, Gdańsk 1985.

Żywulska K., Przeżyłam Oświęcim, Warszawa 1946.