Ablatis libris, quid mihi mellitius, quam garrire cum amiculis meis : listy Hryhorija Skoworody do Mychajła Kowalyn’skiego: Próba przybliżenia problematyki

Tatiana Krynicka

doi:10.36578/BP.2025.10.58

Data publikacji : 21-12-2025

Tom 10 Nr 3 (2025)

Ablatis libris, quid mihi mellitius, quam garrire cum amiculis meis : listy Hryhorija Skoworody do Mychajła Kowalyn’skiego

Tatiana Krynicka

https://orcid.org/0000-0002-0538-4205

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.58

Próba przybliżenia problematyki

Abstrakt

Wybitny ukraiński myśliciel Hryhorij Skoworoda (1722-1794) dążąc do poznania Prawdy czerpał wiedzę oraz inspirację z kultury antycznej. Fascynacja starożytnością sprawiła, że tłumaczył z łaciny i greki, tworzył w tych językach własne pisma, a nawet prowadził korespondencję z najbliższym przyjacielem, Mychajłem Kowalyn’skim. Listy Skoworody stanowią swego rodzaju podręcznik etyki. Dochodzi w nich do głosu wykształcenie autora, szlachetność jego postawy, a także gorące pragnienie znalezienia odpowiedzi na pytania o istotę człowieczeństwa, której poszukuje również w pismach licznych greckich i łacińskich autorów.

Słowa kluczowe:

Hryhorij Skoworoda, Mychajło Kowalyn’ski, Horacy, Epikur, listy, kultura antyczna, łacina, starogrecki, Hryhorij Skoworoda, Mychajło Kowalyn’ski, Horacy, Epikur, listy, kultura antyczna, łacina, starogrecki

Inne teksty tego samego autora

Tatiana Krynicka, Hagiografia czasów kryzysu: Aleksandra Kuprina opowiadania o świętym Mikołaju z Myr Licyjskich , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 8 Nr 2 (2023)
Tatiana Krynicka, Adam Wilczyński, Droga na szczyty , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 9 Nr 1 (2024)
Tatiana Krynicka, Izydora z Sewilli De ortu et obitu patrum, czyli o tym, jak czytelnik staje się pisarzem , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 6 Nr 2 (2021)
Tatiana Krynicka, Izydora z Sewilli O narodzinach i śmierci świętych ojców: kompendium biblijnej wiedzy oraz wademekum postępowania chrześcijanina , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 5 Nr 1 (2020)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Krynicka, T. (2025). Ablatis libris, quid mihi mellitius, quam garrire cum amiculis meis : listy Hryhorija Skoworody do Mychajła Kowalyn’skiego: Próba przybliżenia problematyki. Biografistyka Pedagogiczna, 10(3). https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.58

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła

Edycje dzieł Hryhorija Skovorody

G. Skovoroda, Povna akademìčna zbìrka tvorìv, red. L. Uškalov, wyd. 2, Harkìv 2016.

[G. Skovoroda], Narkìss. Razglagol o tom: uznaj sebâ, w: Biblioteka duhovnaâ, soderžaŝaâ v sebe družeskie besedy o poznanii samogo sebâ, red. M. Antonovskij, Sankt-Peterburg 1798, s. 1-193.

Sočineniâ Grigoriâ Savviča Skovorody, sobrannye i redaktirovannye prof. D. I. Bagaleem. Ûbilejnoe izdanie (1794-1894g.), Har′kov 1894.

Pisma innych autorów

Cicero, Cato Maior de senectute, Laelius de amicitia, S.F.W. Műller, Lipsiae 1909.

Diogenes Laertios, [De vita et moribus philosophorum], Lives of eminent philosophers, R.D. Hicks, 1–2, LCL 184–185, Cambridge 1958.

[Horatius, Carmina, Epistulae, Sermones], Horacy, Dzieła wszystkie, O. Jurewicz, t. 1–2, Warszawa 2000.

[Isidorus, Etymologiae], Isidore de Séville, Étymologies. Livre XIV. De Terra, O. Spevak, Paris 2011.

Kovalinskij M., Žizn' Gigoriâ Skovorody, w: H. Skovoroda, Povna akademìčna zbìrka tvorìv, red. L. Uškalov, wyd. 2, Harkìv 2016, s. 1343–1375; pierwsze wydanie: Žitie Skovorody, opisannoe drugom ego, M.I. Kovalinskim, „Kievskaâ starina”, 1886, nr 9.

Plutarchi Cheronensis, Moralia. Omnes de Graeca in Latinam linguam transscripti summo labore, cura ac fide, Guiliel. Xylandro Augustano interprete, Francofurti MDCXIX.

[Plutarchus, Vita Catonis] Plutarch, Lives. Marcus Cato, B. Perrin, 1-11, LCL 47, Cambridge 1914, t. 2, s. 301–385.

Vergilius, [Bucolica] Bucoliques, Paris 1970.

Opracowania

Aleksandrovič T., Korpanûk M., Poetika prozi Grigorìâ Skovorodi. Monografìâ, Korsun′–Ševčenkìvs′kij 2011.

Aleksandrovič T.Z., Malinka M.M., Antičnìst′ i G. Skovoroda. Kul′turnij dìalog u prozì ukraїns′kogo pis′mennika, https://er.knutd.edu.ua/bitstream/123456789/2628/1/Aleksandrovych%20T.%2C%20Malynka%20M.%20Antiquity%20and%20H.Skovoroda.pdf, dostęp: 29.06.2025.

Bìlec′kij V., Eshatologìčna sprâmovanìst′ fìlosofìї Skovorodi, w: Modusi svìtìv Grigorìâ Skovorodi, red. A. Kiridon, Kiїv 2022, s. 80–86.

Barabaš Û., Duh životvorit′… Čitaêmo Skovorodu, Kiїv 2014.

Bendyk E., Hippis z Hetmanatu: niezwykły Hryhorij Skoworoda. Rosjanie wciąż na niego polują, „Polityka”, 50 (3393), 7-13 XII 2022, s. 82–84.

Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tł. A. Borowski, Kraków 1997.

Cytowska H., Szelest M., Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992.

Cytowska M., Szelest H., Rychlewska L., Literatura rzymska. Okres archaiczny, Warszawa 1997.

Černišov V.V., G. Skovoroda j patristična dumka hristiâns′kogo Shodu, w: Vertogradar ukraїnskoї duhovnostì. Zbìrnik materìalìv Vseukraїnskoї naukovoї konferencìї, prisvâčenoї vsebìčnomu osmislennû postatì G.S. Skovorodi 18 travnâ 2013 roku, Skovorodinìvka 2013, s. 73–77.

Franzenburg G., Sokratische Seelsorge im 18. Jahrhundert, „Studia Oecumenica”, 22 (2022) s. 261–273.

Golozubov O.V., Mìstičnij dosvìd sv. Franciska Assìz′kogo ta G. Skovorodi: pìdstavi komparativnogo doslìdžennâ, w: Vertogradar ukraїnskoї duhovnostì. Zbìrnik materìalìv Vseukraїnskoї naukovoї konferencìї, prisvâčenoї vsebìčnomu osmislennû postatì G.S. Skovorodi 18 travnâ 2013 roku, Skovorodinìvka 2013, s. 14–17.

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, tł. M. Bronarska i in., Wrocław 2008.

Ìstorìâ naukovo-tehničnoї bìblìoteki, https://lpnu.ua/ntb/istoriia-ntb, dostęp: 01.07.2025.

Kovalenko L., Bernads′ka N., Ukraїns′ka lìteratura, Kiїv 2017.

Lepki B., Zarys literatury ukraińskiej. Podręcznik informacyjny, Warszawa 1934.

Mahnovec′ L., Pro hronologìû listìv Skovorody, „Radâns′ke lìteraturoznavstvo”, 4 (1972) s. 54–66.

Malahov V.A., Hrystologìčnì motivi u tvorčostì Skovorodi, w: Оbraz Hrista v ukraїns′kìj lìteraturì, Kiїv 2011, s. 104–115.

„Dicta”. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów i powiedzeń, red. C. Michalunio, Kraków 2005.

Moiseêva N.I., Omelčenko G.Û., Rozumìnnâ fìlosofìї ŝastâ u tvorah G. Skovorodi, w: Vertogradar ukraїnskoї duhovnostì. Zbìrnik materìalìv Vseukraїnskoї naukovoї konferencìї, prisvâčenoї vsebìčnomu osmislennû postatì G.S. Skovorodi 18 travnâ 2013 roku, Skovorodinìvka 2013, s. 53–55.

Nìženec A., Na złamì dvoh svìtìv. Rozvìdka pro G.S. Skovorodu ì Harkìvs′kij Kolegìum, Harkìv 1970.

Pilipowycz D., Skoworodiana polskie. Recepcja myśli filozoficznej i twórczości literackiej Hryhorija Skoworody w Polsce, Kraków 2022.

Popovič M.V., Grigorìj Skovoroda na tlì flosofs′ko-relìgìjnih ruhìv svoêї dobi, w: Modusi svìtìv Grigorìâ Skovorodi, red. A. Kiridon, Kiїv 2022, s. 91–103.

Reale G., Historia filozofii starożytnej, tł. E.I. Zieliński, t. 1. Od początków do Sokratesa, Lublin 1993,.

Red′ko D., Grigorìj Skovoroda: 3 grudnâ – 300 rokìv vìd dnâ narodžennâ Vìl′noї Lûdini, Ukrinform, 03.12.2022, https://www.ukrinform.ua/rubric-culture/3626865-grigorij-skovoroda-3-grudna-300-rokiv-vid-dna-narodzenna-vilnoi-ludini.html, dostęp: 26.06.2025.

Stroh W., Łacina umarła, niech żyje łacina! Mała historia wielkiego języka, tł. A. Arndt, Poznań 2016.

Suhih L.A., Tolstenko S.N., Perevod G.S. Skovorody proizvedeniâ Plutarha „O spokojstvii duši” kak popytka postroeniâ svoej filosofii, w: Vertogradar ukraїnskoї duhovnostì. Zbìrnik materìalìv Vseukraїnskoї naukovoї konferencìї, prisvâčenoї vsebìčnomu osmislennû postatì G.S. Skovorodi 18 travnâ 2013 roku, Skovorodinìvka 2013, s. 64–66.

Ševčuk T., Na perehrestì epoh: antična lìteratura u tvorčostì Grigorìâ Skovorodi, Izmaїl 2010.

Ševčuk V., Pìznannij ì nepìznannij Sfìnks. Grigorìj Skovoroda sučasnimi očima, Kiїv 2008.

Uškalov L., Kogo z novočasnih avtorìv čitav Skovoroda, w: Pereâslavs′kì Skovorodinìvs′kì studìї, red. V.P. Kocur, t. 2, Kiїv 2013, s. 142–150.

Uškalov L., Lovitva nevlovnogo ptaha: žittâ Grigorìâ Skovorodi, Kiїv 2017.

Uškalov L., Skovoroda Grigorìj Savič (štrihi do bìografìї), w: Modusi svìtìv Grigorìâ Skovorodi, red. A. Kiridon, Kiїv 2022, s. 11–34.

Wójcik A., Talent i sztuka. Rzecz o poezji Horacego, Wrocław 1986.