Osobiste kryzysy i wrażliwość na krzywdę: Postać Tomasza Judyma jako wzór osobowy

Jan Zdunik

doi:10.36578/BP.2022.07.46

Published : 2022-12-31

Vol. 7 No. 2 (2022)

Personal Crises and Sensitivity to Harm

Jan Zdunik

https://orcid.org/0000-0003-2438-2405

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.46

Tomasz Judym as a Role Model

Abstract

In this article, I discuss the figure of Tomasz Judym - the main character of Homeless People using biographical methods. The first part of article indicates the most important aspects of the role of biography in teaching the Polish language, and presents the methodological and definition difficulties related to the subject of personal patterns in pedagogy. Two research questions are posed: 1) How should we teach about personal patterns?, 2) what values should be transmitted through biographical teaching in Polish language lessons. Then, the latest concepts in Polish methodics are described, related to the issues of experience, dialogue and performativity. It shows how their discoveries can be used for the modern use of the biography of Polish language education (answer to the first research question). The second part of the text reflects on the figure of Tomasz Judym in the context of biographical research and the theory of personal patterns. The emotional difficulties of the protagonist, related to his early childhood experiences, which could have led him to reject his private happiness, are indicated. Then, sensitivity and empathy are indicated as the characteristics of the protagonist and which should be taught in Polish language lessons as part of the reflection on the hero's biography. Specific teaching solutions are shown (answer to the second research questions).

Keywords:

Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni [Homeless People], Tomasz Judym, biography

Details

References

Statistics

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Zdunik, J. (2022). Personal Crises and Sensitivity to Harm: Tomasz Judym as a Role Model. Biografistyka Pedagogiczna, 7(2), 409–431. https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.46

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Literatura podmiotu

Żeromski S., Ludzie bezdomni, oprac., wstęp. I. Maciejewska, Wrocław 1987 [BN I, 254].

Literatura przedmiotu

Bakiera L., Harwas-Napierała B., Wzory osobowe w życiu człowieka, Poznań 2016.

Bartmiński J., Nauka o języku w podstawie programowej, w: Podstawa programowa z komentarzami. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, t. 2, Warszawa 2009.

Barud M., Emocje, uczucia i kryzysy psychiczne doktora Tomasza Judyma na podstawie powieści „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego, w: Emocje, literatura, medycyna, red. D. Saniewska, Kraków 2015, s. 213-221.

Baumann W., Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne”, 2 (1993) s. 7-31.

Biedrzycki K., Biografie: spotkanie z człowiekiem i spotkanie z tekstem, w: Twórczość i tworzenie w edukacji polonistycznej, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2012, s. 110-118.

Bortnowski S., Spór z polonistyką szkolną, Warszawa 1988.

Braun K., Jeziorański M., Wychowawcze znaczenie wolontariatu w perspektywie teorii i praktyki pedagogicznej, „Roczniki Pedagogiczne”, 5 (2013) nr 4, s. 73-97.

Budrewicz Z., Sieńko M., „Język polski” jako przedmiot nauczania w opinii uczniów szkół gimnazjalnych i podstawowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia”, 161 (2014) s. 77-94.

Burzyńska A., Doświadczenie lektury, w: Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, red. A. Janus-Sitarz, K. Biedrzycki, Kraków 2012, s. 15-32.

Chrząstowska B., Wartości odkrywane, narzucane i postulowane w szkolnej edukacji polonistycznej, w: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze - edukacja, t. II, red. M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A.Z. Makowiecki, R. Nycz, Kraków 2005, s. 306-322.

Całek A., Na drogach (i bezdrożach) psychologicznych interpretacji literatury, w: Na drogach i bezrożach historii psychologii, t. V, red. T. Rzepa, W. Domański, Lublin 2016, s. 199-212.

Całek A., Adam Mickiewicz – Juliusz Słowacki; psychobiografia naukowa, Kraków 2012.

Całek A., Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Kraków 2013.

Chrząstowska B., Wysłołuch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1987.

Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2000.

Czerwiński M. i in., Wolontariat w 2016 r., GUS, Warszawa 2017, dostęp w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5491/1/3/1/wolontariat_w_2016.pdf, dostęp: 04.02.2022.

Dziechcińska H., Parenetyka, jej tradycje i znaczenie w literaturze, w: Problemy literatury staropolskiej, red. J. Pelc. Seria 1. Wrocław 1972.

Górecki M., Wolontariat – idea, organizacja doświadczenia, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne”, 1 (2013) s. 81-110.

Grzegórzek M, Charakterystyka postaci w szkole – między stereotypem a kreacją, „Problemy Wczesnej Edukacji”, 37 (2017) nr 2, s. 123–134, DOI: 10.5604/01.3001.0010.5591. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.5591

Grzegórzek M., Charakterystyka postaci jako źródło wiedzy antropologicznej, w: Język – lektura – interpretacja w dydaktyce szkolnej, red. E. Jaskółowa, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, s. 99-114.

Hajduk E., Kulturowe wyznaczniki biegu życia, Warszawa 2001.

Handzel A., Empatia – język serca w szkole?, w: Lekcja Polski(ego). Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku, t.1 red. A. Gis, K. Koc, M. Kwiatkowska-Ratajczak, M. Wobalis, Poznań 2021, s. 489-497.

Hutnikiewicz A., Pół wieku „Ludzi bezdomnych”, w: Żeromski. Z dziejów recepcji twórczości 1895-1965, wybór Z.J. Adamczyk, Warszawa 1975.

Hutnikiewicz A., Żeromski, Warszawa 2000.

Kania A., Bohater odrzucany. Czy można zrozumieć decyzje doktora Judyma, w: Edukacja polonistyczna wobec innego, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2014.

Kufel S,, Dydaktyka i parenetyka: uwagi o elementach świata przedstawionego w "Ziemiaństwie polskim" Kajetana Koźmiana, „Pamiętnik Literacki”, 89 (1998) z. 3, s. 15-14.

Kuran M., Staropolskie wizerunki – cechy i klasyfikacja (zarys problematyki), w: Wzorce osobowe w dawnej literaturze i kulturze dawnej, red. B.M. Puchalska-Dąbrowska i E.A. Jurkowska, Białystok 2018, s. 11-34.

Lalak D., Życie jako biografia: podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa 2010.

Legeżyńska A., „Wystarczy mocno i wytrwale zastanawiać się nad jednym życiem...”. Biografistyka jako hermeneutyczne wyzwanie, „Teksty Drugie”, 1 (2019) s. 13-27, DOI: 10.18318/td.2019.1.2. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2019.1.2

Linkner T., (Za)poznawanie Żeromskiego, Gdańsk 2017.

Łazarska D., Osoba ucznia w świadomości studentów polonistyki, Kraków 2015.

Maciejewska I, Wstęp, do: S. Żeromski, Ludzie bezdomni, oprac. I. Maciejewska, Wrocław 1987.

Majda J., Biografia literacka w szkole, „Zeszyty Naukowe UJ. Dydaktyka Literatury i Języka Polskiego”, 56 (1985) s. 37-45.

Markiewicz H., „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego, Warszawa 1975.

Marzec M., „Pani Bovary to ja!” – biografia pisarza jako kontekst do czytania literatury w szkole ponadgimnazjalnej, w: Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, red. K. Biedrzycki, A. Janus-Sitarz, Kraków 2012.

Mikoś E., Lekcje empatii. Czytanie dwudziestowiecznej poezji w liceum. Literatura-psychologia-dydaktyka, Kraków 2009.

Mudno E., Allison J., Zaburzenia związane ze zdarzeniami i stresem, w: PDM-2. Podręcznik diagnozy psychoanalitycznej, red. V. Lingiardi, N. McWilliams, przeł. R. Andruszko, Kraków 2019.

Myrdzik B., Wpływ doświadczenia na proces lektury czytelnika: refleksje dydaktyczne, „Postscriptum Polonistyczne”, 10 (2012) s. 97-108.

Nowak W., Dobro i wzory osobowe, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, 10 (2015) nr 4, s. 65-76.

Nycz R., Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego, w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. R. Nycz i M. P. Markowski, Kraków 2010, s. 5-38.

Olbrycht K., O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym, Toruń 2014.

Olszewska M.J., Stefan Żeromski. Spotkania, Warszawa 2015.

Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 2005.

Pieniążek M., Polonistyka performatywna. O humanistycznych technologiach wytwarzania światów, Kraków 2018, s. 96-102.

Pieniążek M., Uczeń jako aktor kulturowy. Polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności, Kraków 2013.

Pilch E., Wzór osobowy, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, Warszawa 2008.

Pławecka K., Od empatii do sprawczości. Jak kształtować wrażliwość młodzieży we współczesnej szkole?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, 56 (2020) nr 1, s. 253-270. DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.56.13

Popiel M., Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej, Kraków 2003.

Rodak P., Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza XX wieku (Żeromski, Dąbrowska, Nałkowska, Herling-Grudziński), Warszawa 2011. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510550

Rynio A., Nauczyciel jako wzór osobowy w wychowaniu moralnym, „Studia Elbląskie”, 19 (2018) s. 587-596.

Rzepa T., Metoda psychobiograficzna: nadzieja czy klęska?, w: O biografii i metodzie biograficznej, red. T. Rzepa, J. Leoński, Poznań 1993, s. 33-42.

Samborska-Kukuć D., Syndrom Charouska. Tomasza Judyma problemy z tożsamością, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, 3 (2016) s. 155-170, doi: 10.18778/1505-9057.33.07. DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.33.07

Szymaniak J., Młodzież. Szkoła. Wartości. Dwa pokolenia wobec lektury, Koszalin 2005.

Uryga Z. Godziny polskiego, Warszawa 1996.

Wimsatt W. K., Beardsley M.C., Błąd intencji, tłum. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006.

Wojnar I., Wiedza i rozumienie. Poznawcze wartości sztuki, w: Sztuka i dorastanie dziecka, red. M. Tyszkowa, Warszawa 1981.

Zabrotowicz A., Sylwetki pisarzy (twórców sztuki) na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej, w: Biografie na lekcjach języka polskiego, red. B. Myrdzik i A. Zabrotowicz, Kielce 1997.

Zdunik J., Pod rękę z literaturą. O wykorzystaniu psychologii na lekcjach języka polskiego, w: Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki, red. E. Jaskółowa D. Krzyżyk, B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, współpraca D. Jagodzińska i A. Zok-Smoła, Katowice 2016.

Ziółkowska G., Etos chrześcijański w „Ludziach bezdomnych”, w: Glosariusz od Młodej Polski do współczesności, red. T. Patrzałek, Wrocław 1998.