Punkty zwrotne w biografii jako doświadczenia życiowe tworzące (rozwojowe), przełomowe i transgresyjne: Konteksty twórczości (cało)życiowej kobiet polskiej nauki

Halina Monika Wróblewska

doi:10.36578/BP.2025.10.31

Published : 2025-11-20

Vol. 10 No. 2 (2025)

Turning Points in Biography as Life Experiences that Create (Developmental), Groundbreaking and Transgressive

Halina Monika Wróblewska

https://orcid.org/0000-0002-1985-3877

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.31

Contexts of the Lifelong Creativity of Women of Polish Science

Abstract

The concept of turning points contains a multitude of meanings and contexts of interpretation. The proposed approach to the issue of turning points in biography concerns life experiences of a diverse nature: as creative (developmental), breakthrough and transgressive. The study is an attempt to answer the question about the essence of life experiences understood in this way. The first part of the study explains the key categories of concepts, their understanding and interpretations. The context of the analysis conducted in the second part is the sources of life experiences in biographies and the (whole) life work of women of Polish science: Maria Stefania Grzegorzewska, (1888–1967), Alina Szemińska (1907–1986) and Halina Mirosława Spionek-Pelc (1924–1991). Pioneers of empirical pedagogy and developmental psychology based on child development research. They were among the people who created the methodological and organizational foundations for later research on children in Poland. Their interest in the issues of child development and upbringing and in the work of a teacher resulted in significant scientific achievements. Their achievements inspire further discussion on the subject of research in this area of issues.

Keywords:

life experiences, turning points, crisis, transgression, epiphany, (whole) life creativity, women of Polish science

Most read articles by the same author(s)

Halina Monika Wróblewska, "Man is Born to Flourish" , Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education]: Vol. 7 No. 2 (2022): Biografia w miejscu/miejsce w biografii
Halina Monika Wróblewska, Thinking According to the World of Values Spaces in/of the Dialogue of the Educators of the Heart , Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education]: Vol. 6 No. 1 (2021)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Wróblewska, H. M. (2025). Turning Points in Biography as Life Experiences that Create (Developmental), Groundbreaking and Transgressive: Contexts of the Lifelong Creativity of Women of Polish Science. Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education], 10(2), 203–428. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.31

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bühler Ch., Bieg życia ludzkiego, tł. E. Cichy, J. Jarosz, Warszawa 1999.

Dezin N., Interpretative Biography, London–New Delhi 1987.

Doroszewska J., Drogi życia Marii Grzegorzewskiej, w: María Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej – 7 XI 1969 r., red. J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński, Warszawa 1972, s. 9-27.

Erikson E., Dzieciństwo i społeczeństwo, tł. P. Hejmej, Poznań 2000.

Erikson E., Dopełniony cykl życia, tł. A. Gomola, Poznań 2002

Gałdowa A., Rozwój i kryteria dojrzałości osobowej, „Przegląd Psychologiczny”, 1 (1990) s. 13-27.

Gibbs G., Analizowanie danych jakościowych, tł. M. Brzozowska-Brywczyńska, Warszawa 2011.

Gołąb A., Alina Szemińska: niedoceniona odkrywczyni. w: Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku, red. Sibylle Volkmann-Raue, Helmut E. Lück , tł. i red. nauk. pol. wyd. W. Zeidler, Sopot 2013, s. 363-385.

Gołubiew A., Maria Grzegorzewska, „Tygodnik Powszechny” 24 (1967), s.1-2.

Grzegorzewska M., Listy do młodego nauczyciela, Warszawa 2002.

Han-Ilgiewicz N., Audycje radiowe ku czci Marii Grzegorzewskiej, „Szkoła Specjalna” 3 (1976) s.246-247. To nie jest cytowane w przypisach

Heszen-Niejodek, I., Doświadczenie kryzysu - szansa rozwoju czy ryzyko zaburzeń?, Katowice 1995. To nie jest cytowane w przypisach

Hryniewiecka A., Maria Grzegorzewska: psychologia wobec niepełnosprawności, w: Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku, red. S. Volkmann-Raue, H.E. Lück, tł.. i red. nauk. pol. wyd. Włodzisław Zeidler, Sopot 2013, s. 341-362.

Hryniewicka A., Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej „O tym, na czym polega geniusz dobroci”, cz. 1, „Szkoła Specjalna”, „Szkoła Specjalna”, 75 (2014) nr 1, s. 68–72.

Jaspers K., Sytuacje graniczne, tł. A. Staniewska, M. Skwieciński, w: R. Rudziński, Jaspers, Warszawa 1978, s. 186–242.

Kozielecki J., Działania transgresyjne. Przekraczanie granic samego siebie. „Przegląd Psychologiczny”, „Przegląd Psychologiczny”, 26 (1983) nr 3, s. 505–517.

Kozielecki J., Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, Warszawa 1987.

Kozielecki J., Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii, Warszawa 2001.

Kubacka-Jasiecka D., Od stresu do kryzysu – kryzys emocjonalny jako zagrożenie tożsamości, w: Teoretyczne i kliniczne problemy radzenia sobie ze stresem, red. I. Heszen-Niejodek, Poznań 2002, s. 80-83.

Kubacka-Jasiecka D., Kryzys emocjonalny i interwencja kryzysowa – spojrzenie z perspektywy zagrożenia ja i poczucia tożsamości, w: Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, red. D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski, Kraków 2005, s. 63-66.

Maslow A. H., W stronę psychologii istnienia, tł. I. Wyrzykowska, Warszawa 1986.

Maslow A. H., Motywacja i osobowość, tł. J. Radzicki, Warszawa 1990.

Ratcliff M.J., Tau R., A Window on the Theatre of Micro-Interactions: The Polish Psychologist Alina Szemińska at the International Centre of Genetic Epistemology, 1967-1972, „Revista de Historia de la Psicología”, 42 (2021) nr 2, s. 17-26, DOI: 10.5093/rhp2021a7.

Sęk H., Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki. w: Społeczna psychologia kliniczna, red. H. Sęk, Warszawa 1991, s. 472–503.

Sęk H., Kryzys. w: Leksykon psychiatrii, Warszawa 1993.

Sęk H., Stres krytycznych wydarzeń życiowych, w: Zdrowie - stres – zasoby. O znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia, red. H. Sęk i T. Pasikowski, Poznań 2001, s. 13-23.

Sroka S.T., Szemińska Alina, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 48, Warszawa–Kraków 2012–2013, http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/alina-szeminska, dostęp: 2.02.2023.

Szmidt K., Epifania i doświadczenie krystalizujące w biografii twórczej – próba zarysowania pola badawczego. „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja. Kwartalnik myśli społeczno-pedagogicznej”, 15 (2012) nr 4, s. 73-86.

Tyszkowa M., Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturyzacji i restrukturyzacji doświadczenia, w: Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, red. M. Tyszkowa, Warszawa 1988, s. 44-79.

Walters J., Gardner H., The Crystallizing Experience: Discovering a Intellectual Gift, w: Conceptions of Giftedness, red. R.J. Sternberg, J. Davidson, New York 1986, pp.306-330.

Wróblewska M., Kompetencje twórcze w dorosłości, Trans Humana, 2015.

Wróblewska M., Expanding the Boundaries of Self: Self-Realization, Transgression, and Creative Competence, „Rocznik Teologii Katolickiej”, 17 (2018) nr 2, s. 163–174, doi: 10.15290/rtk.2018.17.2.12.

Wróblewska M., Człowiek – sprawca transgresyjny. Podejście badawcze w aspekcie twórczym i biograficznym, w: W poszukiwaniu sensu istnienia. Od transgresji ku transcendencji?, red. A. Ciążela, S. Jaronowska, Warszawa 2019, s. 155–177.

Wróblewska H.M., Boundaries of Sense-creating Experiences in the Literary Works by Karol Wojtyła and the Concept of Transgression by Józef Kozielecki, „Fides et Ratio. In Science and Religion, in Culture, Art and in Life”, 48 (2021) nr 4, s. 236–249, doi: 10.34766/fetr.v48i4.1004.

Wróblewska H.M., „Człowiek rodzi się dla rozkwitu” Ku twórczym źródłom potencjału (w) tożsamości miejsca. „Biografistyka Pedagogiczna”, 7 (2022) nr 2, s. 173-188 doi: 10.36578/bp.2022.07.337.

Wróblewska H.M., Dramat. Twórczość. Transgresja. Przestrzenie intersubiektywnych doświadczeń w mistrzowskim dyskursie. „Przestrzenie Teorii”, 36 (2021) s. 271–288, doi: 10.14746/pt.2021.36.16.

Wróblewska, H.M., From Lifelong Creativity to Self-Authorship: The Humanistic and Creational Dimension of Women’s Citizenship in Education – Maria Grzegorzewska and Irena Wojnar, „Educational Studies Review”, 42 (2023) s. 269–290.

Wróblewska H.M., Krytyczne doświadczenia życiowe jako źródło zmian: w kierunku potraumatycznego rozwoju, „Studia Edukacyjne”, 66 (2022) s. 61-75.