Duchowość kobiet w kontekście straty bliskiej osoby: Narracje epistolograficzne

Artur Fabiś; Barbara Zaremba-Żółtek; Agnieszka  Sitko; Aleksandra Goncerz-Pięta

doi:10.36578/BP.2024.09.14

Published : 2024-09-25

Vol. 9 No. 1 (2024)

The Spirituality of Polish Women, in the Context of the Loss of a Loved One

Artur Fabiś

https://orcid.org/0000-0002-5624-6232

Barbara Zaremba-Żółtek

https://orcid.org/0009-0007-3335-0620

Agnieszka Sitko

https://orcid.org/0000-0002-1539-8766

Aleksandra Goncerz-Pięta

https://orcid.org/0009-0007-2626-0651

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.14

Epistolographic Narratives

Abstract

The main issue raised in the article concerns the spirituality of Polish women in the context of the loss of a loved one. Spirituality is an integral part of human life, and contemporary researchers focus their attention on the importance of this sphere for the elderly or in the face of their death. This article examines the significance of the spiritual sphere following the loss of a significant person, based on the author’s research. A qualitative approach was used; texts written in the form of letters were analysed. Categories were generated inductively, and three of them – discussed in this article – provide a certain picture of experiencing spirituality in the face of a loved one’s death.

Fifty-five letters written by women of different ages to deceased loved ones were examined. The analysis aims to explore various aspects of experiencing the loss of a loved one in the context of spirituality, across three dimensions: existential, religious, and relational. In the religious dimension, faith becomes an important element supporting the experience of mourning. The authors refer to a loving God, religious symbols, practices, and festivals. In the existential dimension, there is an awareness of the fragility and transience of human existence. In the relational dimension, the belief in the continued presence of the deceased is evident, along with the need for closeness and the continuation of the relationship after death. This provides comfort in suffering and helps in coping with the difficult experience of loss. Together, these aspects constitute a spiritual dimension.

Keywords:

spirituality, religiosity, relationship, death, letters, mourning

Most read articles by the same author(s)

Artur Fabiś, Katarzyna Sygulska, Katarzyna Zaremba, The Lesson of Suffering in the Biographical Accounts of Seniors in Their Letters to Younger People , Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education]: Vol. 8 No. 1 (2023)

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Fabiś, A., Zaremba-Żółtek , B., Sitko , A., & Goncerz-Pięta, A. (2024). The Spirituality of Polish Women, in the Context of the Loss of a Loved One: Epistolographic Narratives. Biografistyka Pedagogiczna [Biographical Studies in Education], 9(1), 15–48. https://doi.org/10.36578/BP.2024.09.14

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Literatura

Aronson E., Człowiek istota społeczna, tł. J. Radzicki, Warszawa 1998.

Baniak J., Wielowymiarowość i konteksty kulturowe duchowości religijnej a inne formy duchowości, „Humaniora. Czasopismo Internetowe”, 2 (2013) nr 2, s. 13–37.

Bauman Z., Śmierć i nieśmiertelność, tł. N. Leśniewski, Warszawa 1998.

Białas M., Fenomen śmierci w procesie wychowania, w: Rodzina w sytuacji straty, red. D. Opozda, M. Parzyszek, Lublin 2017, s. 110–116.

Bielecka U., Mity na temat zdrowej i patologicznej żałoby, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 12 (2012) nr 1, s. 62–66.

Binnebesel J., Tanatopedagogika w doświadczeniu wielowymiarowości człowieka i śmierci, Toruń 2013.

Binnebesel J., Formella Z., Katolyk H., Tanatopedagogiczny kontekst wielowymiarowości żałoby, „Białostockie Studia Prawnicze”, 28 (2023) nr 3, s. 215-258, DOI: 10.15290/bsp.2023.28.03.10. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2023.28.03.10

Boguszewski R., Stosunek Polaków do śmierci, 2005, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_098_05.PDF, dostęp: 7.06.2023.

Brzezińska A., Psychologia rozwoju człowieka, Sopot 2016.

Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.

Chałupniak R., Duchowość kapłańska: dar i zadanie, „Katecheta”, 2016, nr 2, s. 23-26.

Charmaz K., Teoria ugruntowana. Badania jakościowe (nauki społeczne), tłum. B. Komorowska, Warszawa 2009.

Comte-Sponville A., Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości bez Boga, tł. E. Aduszkiewicz, Warszawa 2011.

Fabiś A., Rozwój duchowy jako atrybut dojrzałości w starości, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, 2015, nr 1(9), s. 14.

Fabiś A., Troski egzystencjalne w starości. Ujęcie geragogiczne, Kraków 2018.

Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, tł. A. Wolnicka, Warszawa 2009.

Frankl V.E., Homo patiens, tł. R. Czernecki, J. Morawski, Warszawa 1984.

Freud Z., Żałoba i melancholia, w: Depresja. Ujęcie psychoanalityczne, red. K. Walewska, J. Pawlik, Warszawa 1917/1992, s. 28–42.

G. Gibbs, Analizowanie danych jakościowych, tł. M. Brzozowska-Brywczyńska, Warszawa 2011.

Gogola J.W., Teologia komunii z Bogiem. Kompendium teologii duchowości, Kraków 2001.

Golan Z., Pojęcie religijności, w: Podstawowe zagadnienia psychologii religii, red. S. Głaz, Kraków 2006, s. 71-79.

Holmes T., Rahe R., Narzędzie do pomiaru stresu – Skala Oceny Przystosowania Społecznego (SRRS), 1967.

Hornik P., Ukryty sens: Viktor E. Frankl i Antoni Kępiński o cierpieniu i śmierci, Kraków 2024. DOI: https://doi.org/10.15633/9788383700120

James R.K., Gilliland B.E., Strategia interwencji kryzysowej, tł. A. Bidziński, K. Mazurek, Warszawa 2004.

Jan Paweł II, List apostolski „Salvifici doloris” do biskupów, kapłanów, rodzin zakonnych i wiernych Kościoła katolickiego o chrześcijańskim sensie ludzkiego cierpienia, 11 lutego 1984, nr 9, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/salvifici.html, dostęp: 25.10.2024.

Jaspers K., Filozofia egzystencji. Wybór pism, wybór S. Tyrowicz, wstęp H. Saner, posłowie D. Lachowska, tł. D. Lachowska, A. Wołkowicz, Warszawa 1990.

Kępiński A., Lęk, Kraków 2002.

Kierkegaard S., Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć, tł. i wstęp J. Iwaszkiewicz, Kraków 2008.

Klass D., Walter T., Processes of Grieving: How Bonds Are Continued, w: Handbook of Bereavement Research: Consequences, Coping, and Care, red. M.S. Stroebe, R.O. Hansson, W. Stroebe & H. Schut, American Psychological Association, 2001, s. 431–448, DOI: 10.1037/10436-018. DOI: https://doi.org/10.1037/10436-018

Kłoczowski J.A., Czym jest duchowość? – kontekst religijny i kulturowy, w: Fenomen duchowości, red. A. Grzegorczyk, J. Sójka, R. Koschany, Poznań 2006, s. 13-20.

Krok D., Religijność a jakość życia w perspektywie mediatorów psychospołecznych, Opole 2009.

Kubacka-Jasiecka D., Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych, Warszawa 2010.

Kubinowski D., Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja, Lublin 2010.

Kuczkowski S., Psychologia religii, Kraków 1993.

Kuleta M., Wasilewska M., Rodzina w żałobie – wpływ doświadczenia utraty na funkcjonowanie rodziny jako systemu, „Państwo i Społeczeństwo”, 3 (2007), s. 73–85.

Maslow A.H., Motywacja i osobowość, tł. P. Sawicka, Warszawa 2014.

Nita M., Duchowość w badaniach nad zdrowiem: konkurujące duchowości i podwyższony status uważności, „Journal of Religion and Health”, 58 (2019), s. 1605–1618. DOI: https://doi.org/10.1007/s10943-019-00773-2

Pękala K., Żyj i pozwól umrzeć. Czy można oswoić żałobę?, w: Jesień życia? Wiosna możliwości! Przewodnik po późnej dorosłości, red. M. Mularska-Kucharek, E. Czernik, Łódź 2016, s. 179–196. DOI: https://doi.org/10.18778/8088-252-2.13

Popielski K., Noetyczne jakości Życia i ich znaczenie w procesie „bycia i stawania się” egzystencji, „Chowanna”, 1 (2008), s. 9–25.

Prężyna W., Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka, Lublin 1981.

Pyszczynski T., Greenberg J., Solomon S., A Dual-Process Model of Defense Against Conscious and Unconscious Heath-Related Thoughts: An Extension of Terror Management Theory, „Psychological Review”, 106 (1999), nr 4, s. 835–845. DOI: https://doi.org/10.1037//0033-295X.106.4.835

Rabczyńki P., Kulturowa i religijna funkcja cmentarza, „Roczniki Teologiczne” 2022, t. LXIX, z. 9, s. 175–191, DOI: 10.18290/rt22699.10. DOI: https://doi.org/10.18290/rt22699.10

Seredyńska D., Modrak M., Oczekiwania osób terminalnie chorych względem siebie, najbliższych, instytucji oraz Kościoła i Boga, „Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji”, 6 (2011), s. 153–174.

Socha P., Na tropach duchowości – czym jest i czym może być duchowość?, „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, 43/44 (2003), s. 7–17.

Sójka J., Duchowy wymiar zarządzania, w: Fenomen duchowości, red. A. Grzegorczyk, J. Sójka, R. Koschany, Poznań 2006, s. 119–128.

Stelcer B., Żal po stracie – dynamika adaptacji do nieuniknionych zmian, „Sztuka leczenia”, 43/44 (2003), s. 47–56.

Stroebe M., Schut H., To Continue or Relinquish Bonds: A Review of Consequences for the Bereaved, „Death Studies”, 29 (2005), s. 477–494, DOI: 10.1080/07481180590962659. DOI: https://doi.org/10.1080/07481180590962659

Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.

Sztaba M., „Dostrzec w śmierci wielką nadzieję”. Pedagogiczne implikacje „ars moriendi” Josepha Ratzingera – Benedykta XVI., w: Rodzina w sytuacji straty, red. D. Opozda, M. Parzyszek, Lublin 2017, s. 33-56.

Ugrynowicz D., Wstęp do religioznawstwa teoretycznego, Warszawa 1977.

Yalom I.D., Patrząc w słońce. Jak przezwyciężyć grozę śmierci, tł. A. Dodziuk, K. Wolański, Warszawa 2008.

Zimnica-Kuzioła E., Główne stanowiska w psychologii religii – wprowadzenie, „Kultura i Wartości”, 1 (2012) s. 57–70.

Zych A.A., Pomiędzy wiarą a zwątpieniem. Wprowadzenie do psychologii religii, Kraków 2012.

Zych A.A., Przekraczając smugę cienia, Katowice 2013.