Św. Kajetan z Thieny – patron zmartwychwstańców w kontekście charyzmatu zgromadzenia

Piotr Kondraciuk

doi:10.36578/BP.2023.08.65

Data publikacji : 30-12-2023

Tom 8 Nr 3 (2023)

Św. Kajetan z Thieny – patron zmartwychwstańców w kontekście charyzmatu zgromadzenia

Piotr Kondraciuk

https://orcid.org/0000-0002-4511-4736

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.65

Abstrakt

W artykule skupiono się na postaci drugiego, obok św. Józefa, patrona zakonu zmartwychwstańców: św. Kajetana Thiene. Patronat św. Kajetana nie był przypadkowy. Wywodził się to bezpośrednio z klerykalnego charakteru Zgromadzenia, nawiązującego do reform mających na celu odnowę życia zakonnego w Kościele. Zgromadzenie Kleryków Regularnych powstało na fali ruchu zapoczątkowanego w Kurii Rzymskiej i na dworze papieskim, w kręgu Oratorium Divino Amore w Rzymie, skupiającego zarówno świeckich, jak i duchownych, którzy w duchu doskonałości ewangelicznej gromadzili się, aby się modlić i angażować w różne formy działalności charytatywnej. Spośród założycieli Kleryków Regularnych do godności ołtarza został wyniesiony jedynie Kajetan z Thiene. Kult św. Kajetana rozwinął się także w obrębie Zakonu Trynitarzy (Zakon Trójcy Świętej od Odkupienia Niewolników), którzy przejęli go od Teatynów i Ormian lwowskich. Pomimo patronatu św. Kajetana nad zgromadzeniem zmartwychwstańców, jego wizerunki malarskie i rzeźbiarskie są nieliczne. Ikonografia ołtarzowa skupia się na tematyce Zmartwychwstania Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa. Bogata ikonografia św. Kajetana, wciąż nie w pełni rozpoznana ze względu na pomylenie z innymi świętymi, charakteryzującymi się podobnymi atrybutami, w XIX wieku praktycznie zanikła. Zapewne dlatego, mimo wyraźnych nawiązań do charyzmatu świętego w pismach założycieli zmartwychwstańców, jak zauważono powyżej, jego wizerunki nie trafiły na ołtarze ani do programów ikonograficznych kościołów. Warto uwzględnić ten aspekt przy projektowaniu nowych elementów zdobniczych czy kształtowaniu programów ideowych współczesnych świątyń.

Słowa kluczowe:

Św. Kajetan z Thiene, Zmartwychwstańcy, Powstanie Listopadowe, Wielka Emigracja Polska, zakony

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF
pdf EN (English)

Zasady cytowania

Kondraciuk, P. (2023). Św. Kajetan z Thieny – patron zmartwychwstańców w kontekście charyzmatu zgromadzenia. Biografistyka Pedagogiczna, 8(3), 165–179, 181. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.65

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bujak J., Św. Józef – Patron Kościoła powszechnego w wybranych dokumentach Stolicy Apostolskiej, „Rocznik Skrzatuski”, 9 (2021) s. 47–60.

Chotyńska M., Bogdan Jański i jego współcześni, „Perspektywy Kultury”, 29 (2020) nr 2, s. 25 –41, doi: 10.35765/pk.2020.2902.04.

Ciak W., Eliasz i Maryja – wskazaniem na prorocki charyzmat Karmelu, „Głos Karmelu”, 2013, nr 6 (54), s. 13–15.

Ćwiek M., 65 lat Parafi i Zmartwychwstania Pańskiego na Woli Duchackiej w Krakowie, Kraków 2014.

Duchniewski J., Kajetan z Thieny, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. A. Szostek, Lublin 2000, kol. 339–340.

Fitych T., Polska książka o św. Józefie w xix wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 65 (1996), s. 255–287, doi: 10.31743/abmk.8660.

Hałas H., Neoklasycystyczne kościoły i kaplice Poznania. Projekty, realizacje i konserwacja wybranych obiektów, „Ochrona Zabytków”, 54 (2001) nr 3 (214), s. 3 17–329.

Iwaszczonek A., Narodziny Kleryków Regularnych, „Życie Konsekrowane”, 2022, nr 2 (154), s. 14–29.

Iwicki J., Charyzmat zmartwychwstańców, tłum. W. Mleczko, J. Piątkow ska-Osińska, B. Tischner, Katowice 1990.

Jański B., Dzienniki 1830–1839, oprac. A. Jastrzębski, Rzym 2000.

Kalembka S., Wielka Emigracja: polskie wychodźstwo polityczne w latach 1831–1862, Warszawa 1971.

Kardaś A., Droga charyzmatyczna Hieronima Kajsiewicza, Kraków 2006.

Knapiński R., Titulus ecclesiae. Ikonografi a wezwań współczesnych kościołów katedralnych w Polsce, Warszawa 1999.

Koczwara S., Dzieje Kościoła ormiańskiego w Polsce na tle pasterskiej działalności jego arcybiskupów (rys historyczny), „Vox Patrum”, 40 (2001) s. 127–138, doi: 10.31743/vp.7974.

Kondraci uk P., Obraz św. Kajetana z kościoła ormiańskiego w Zamościu, „Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muz ealne”, 1 (2003) s. 197–202.

Kondraciuk P., Św. Kajetan ze zbiorów Muzeum Krajoznawczego w Łucku. Analiza ikonograficzna obrazu, w: Volyns’ka ikona: doslidžennâ ta rectavraciâ. Materialy XIII mižnarodnoї naukovoї konferenciї m. Luc’k – m. Volodymyr-Volyns’kyj, 2–3 lystopada 2006 roku, Luc’k 2006, s. 35–38.

Koperek S., Misja bułgarska. Historia – wspomnienia – nadzieja na przyszłość, w: Misja bułgarska zmartwychwstańców: 150 lat w służbie Kościołowi i społeczeństwu, red. W. Misztal, W. Mleczko, Kraków 2013, s. 39–65.

Kowalczyk M., Prorok magnetyczny, czyli Andrzej Towiański wobec mesmeryzmu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiello ńskiego. Studia Religiologica”, 44 (2011) s. 147–159, doi: 10.4467/20844077sr.11.011.0255.

Kuzicki J., Duchowni i duszpasterstwo polskiej emigracji w krajach Europy Zachodniej w I połowie xix wieku. Przegląd problematyki badawczej, „ur Journal of Humanities and Social Sciences”, 11 (2019) nr 2, s. 5–30, doi: 10.15584/johass.2019.2.1.

Leksykon liturgii, red. B. Nadolski, Poznań 2006.

Litak S., Od reformacji do oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej, Lublin 1994.

Mazurkiewicz J., Andrzej Towiański. Studium psychologiczne, Warszawa 1901.

Mleczko W., Arcybiskup Józef Teodorowicz – przyjaciel zmartwychwstańców i znawca duchowości semenenkowskiej, w: Sługa Boży o. Piotr Semenenko CR i zmartwychwstańcza szkoła duchowości. Sprawozdanie z sympozjum, red. W. Misztal, W. Mleczko, Kraków 2011, s. 145–164.

Mleczko W., Nauka i świętość. Formacja kapłańska w myśli i działalności zmartwychwstańców, Kraków 2014.

Niedźwiedź A., Od religijności ludowej do religii przeżywanej, w: Kultura ludowa. Teorie, praktyki, polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014, s. 327–338.

Normy dotyczące ustanawiania patronów, „Anamnesis”, 85 (2016) nr 2, s. 15–17.

Ołdakowska M., Przyczynek do ikonografi i świętego Kajetana z Thieny, „Artifex”, 11 (2009) s. 18–21.

Pałubska Z., Kult Opatrzności Bożej w Kościele katolickim w Polsce, „Rocznik Teologii Katolickiej”, 9 (2010) s. 180–207, doi: 10.15290/rtk.2010.09.13.

Pelczar R., Teatyni w Warszawie w xviii w., „Nasza Przeszłość”, 108 (2007) s. 147–181, doi: 10.52204/np.2007.108.147-181.

Pollacz Ł. R., Heroina chrzescianska Rozmaitością Modlitw, i Strzelistemi Aktami Nieoszacowanych Łaski Boskiey Skarbow i Niebieskiego Krolestwa nabywająca Ku Większey Boga Chwale, Matki Przenayświętszey i Patronow ss. godnemu uszanowaniu, z pozwoleniem Zwierzchności Duchowney drukiem odnowiona, Częstochowa 1794.

Popek K., Misja polskich zmartwychwstańców w Adrianopolu. Wybrane problemy, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów uj. Nauki Społeczne”, 2018, nr 23 (4), s. 129–144, doi: 10.26361/zntd sp.09.2018.23.07.

Réau L., Iconographie de l’art chretiene, t. 3, Paris 1958.

Resurrectionem Tuam confi temur. Modlitewnik zmartwychwstańców, Kraków 2006.

Rozynkowski W., Św. Józef patron kościołów zakonnych w Polsce ok. 1772 roku, „Kaliskie Studia Teologiczne”, 3 (2004) s. 131–137.

Staich W., Apostoł tułaczy Bogdan Jański, Katowice 1934.

Szewczyk A., Duchowy ojciec Karmelu, „Głos Karmelu”, 2013, nr 6 (54), s. 10–11.

Świderski K., Ustanowienie świętego patrona miast, gmin, powiatów i województw, „Studia Prawa Publicznego”, 2022, nr 1 (37), s. 29–60, doi: 10.14746/spp.2022.1.37.2.

Tarkowska E., Początki Wielkiej Emigracji. Polacy w Besançon w latach 1832–1833, „Rocznik Biblioteki Naukowej pau i pan w Krakowie”, 66 (2021) s. 21–45, doi: 10.4467/25440500rbn.21.003.16085.

Tschochner F., Kajetan (Gaetano) von Thien, w: Lexikon der christlichen Ikonographie, red. W. Braunfels, Freiburg im Breisgau 1974, kol. 261–263.

Ujejski J., Naundorf, Vintras i towiańszczyzna, „Pamiętnik Literacki”, 25 (1928) nr 1–4, s. 406–438.

Witko A., Gloria Tibi Trinitas et captivis libertas: del pasado y el presente de la Orden Trinitaria = Z przeszłości i teraźniejszości Zakonu Trynitarskiego, tłum. D. Kucała, Kraków–Roma–Valencia 2000.

Witko A., Sztuka w służbie Zak onu Trójcy Świętej w siedemnastym i osiemnastym stuleciu, Warszawa 2002.

Witkowska A., Titulus Ecclesiae. Wezwania współczesnych kościołów katedralnych w Polsce, Warszawa 1999.

Zdybał P., Wątki wschodnie w architekturze i dekoracji wnętrza w kościołach zmartwychwstańców we Lwowie i Krakowie, w: Misja bułgarska zmartwychwstańców: 150 lat w służbie Kościołowi i społeczeństwu, red. W. Misztal, W. Mleczko, Kraków 2013, s. 163–184.

Ziółek J., Ze studiów nad życiem religijnym Wielkiej Emigracji, „Studia Polonijne”, 16 (1994) s. 99–119.