Stanisława Aleksandra Chmielarczyk – zapomniana artystka teatrów dramatycznych: Nowe fakty biograficzne

Elżbieta Stoch

doi:10.36578/BP.2023.08.42

Data publikacji : 30-12-2023

Tom 8 Nr 2 (2023)

Stanisława Aleksandra Chmielarczyk – zapomniana artystka teatrów dramatycznych

Elżbieta Stoch

https://orcid.org/0000-0001-9252-9574

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.42

Nowe fakty biograficzne

Abstrakt

Celem artykułu jest upowszechnienie nieznanych faktów z biografii Stanisławy Aleksandry Chmielarczyk (1867–1912), zapomnianej artystki teatrów dramatycznych w Warszawie pod zaborem rosyjskim, oraz jej syna, aktora Maksymiliana Chmielarczyka (1891–1953), pseudonim „Cybulski”. Autorka odnalazła w archiwach nieznane dokumenty, w tym m.in. rękopisy metryk, aktów stanu cywilnego. Odkryte dokumenty pozwoliły jej odsłonić nieznane dotąd fakty z życia Stanisławy Aleksandry: daty urodzenia i śmierci oraz biografię aktorki (samotne macierzyństwo, małżeństwo czy ślub jej syna Maksymiliana w 1911 r.). Badaczka odtworzyła drzewo genealogiczne Stanisławy Aleksandry Chmielarczyk oraz jej syna, Maksymiliana, przyszłego aktora, reżysera, dyrektora Teatru Miejskiego w Lublinie (1947–1949), a potem Państwowego Teatru im. Juliusza Osterwy (1949–1952), w czasach socrealizmu w Polsce. W kontekście biografii rodziny aktorskiej Chmielarczyka w artykule znajdują się również cenne odniesienia do nieznanych faktów z życia m.in. artysty Józefa Cybulskiego (1840–1912).

Słowa kluczowe:

Chmielarczyk (Chmielarska, Rajnhardt, Cybulska) Stanisława, Chmielarczyk (Cybulski) Maksymilian, Cybulski Józef, Przybylska Helena Felicja, biografia, aktorzy polscy, teatr polski, Warszawa, Lublin, kultura polska, XIX i XX wiek

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Stoch, E. (2023). Stanisława Aleksandra Chmielarczyk – zapomniana artystka teatrów dramatycznych: Nowe fakty biograficzne. Biografistyka Pedagogiczna, 8(2), 701–726. https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.42

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Dąbrowski B., Aktorowie w podróży, wstęp Z. Raszewski, Warszawa 1969.

Chmielarczyk Maksymilian (hasło), w: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, red. Z. Raszewski, Warszawa 1973, s. 87.

Cybulska Stanisława, z Chmielewskich (hasło), w: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, red. Z. Raszewski, Warszawa 1973, s. 99.

Cybulski Józef (hasło), w: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, red. Z. Raszewski, Warszawa 1973, s. 99.

Nowak A., Czasy Maksymiliana Chmielarczyka 1947–1952, w: Jego siła nas urzekła... Szkice i wspomnienia z dziejów lubelskiego teatru, red. A.L. Gzella, Lublin 1985, s. 183–212.

Siemaszkowa W., U progu moich wspomnień teatralnych, w: Wspomnienia aktorów (1800–1925), oprac. S. Dąbrowski i R. Górski, t. 2, Warszawa 1963, s. 213–221.

Stoch E., Artyści i literaci w podróży po porozbiorowej Rzeczypospolitej i ich refleksje na temat otwartych dla wędrowca domów (na wybranych przykładach z piśmiennictwa XIX wieku), w: Rzeczpospolita domów, t. 5: Karczmy, zajazdy, gospody..., red. K. Krawiec-Złotkowska, Słupsk 2019, s. 226–247.

Stoch E., Dramaty Szekspira w teatrze lubelskim w XIX i XX wieku, Lublin 2016, seria: Życie Teatralne w Lublinie w XIX i XX wieku, t. 2.

Stoch E., Dzieje klasyki polskiej na scenach lubelskich w latach 1864–1997, Lublin 2012.

Stoch E., Kobieta – aktorka – emancypantka w kulturze polskiej, w: Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet, red. A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka, Białystok 2019, s. 93–110.

Stoch E., Shakespeare in the Lublin Theatre in 19th and 20th centuries, seria: Życie Teatralne w Lublinie w XIX i XX wieku, t. 1, Lublin 2015.

Stoch E., Teatr im. J. Osterwy w Lublinie (1949–1956). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna, seria: Życie Teatralne w Lublinie w XIX i XX wieku, t. 3, Lublin 2019.

Stoch E., Teatr Miejski w Lublinie (1944–1949). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna, seria: Życie Teatralne w Lublinie w XIX i XX wieku, t. 4, Lublin 2021.

Teatr. [P. Józef Cybulski], „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, 1891, nr 394 (16), s. 218.

Wolska B., Z zacisza garderoby teatralnej, w: Wspomnienia aktorów (1800–1925), oprac. S. Dąbrowski i R. Górski, t. I, Warszawa 1963, s. 336–337.