„Afrykański pamiętnik”. Charakterystyka zbioru listów Janiny Bartkiewicz z lat 1965-1975

Joanna Szady

doi:10.36578/BP.2025.10.88

Data publikacji : 21-12-2025

Tom 10 Nr 3 (2025)

„Afrykański pamiętnik”. Charakterystyka zbioru listów Janiny Bartkiewicz z lat 1965-1975

Joanna Szady

https://orcid.org/0000-0002-6871-5315

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.88

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza zestawu listów Janiny Bartkiewicz pisanych do przyjaciół w Polsce w trakcie pobytu w Ugandzie w latach 1965-1975. Omówienie zbioru listów dotyczy dwóch edycji listów, które ukazały się na rynku wydawniczym w 2000 oraz 2018 roku, a także archiwalnej ich kolekcji przechowywanej w Muzeum Harcerstwa w Warszawie. W tekście przedstawiono okoliczności związane z wydaniem listów wraz z zaznaczeniem różnic pomiędzy wersją drukowaną a rękopiśmienną tego zbioru. Scharakteryzowano również listy J. Bartkiewicz pod względem formalnym i treściowym, wskazując na ich specyfikę i wartość badawczą, a także na potencjał jaki mają dla zachowania pamięci o ich autorce.

Słowa kluczowe:

Janina Bartkiewicz, Muzeum Harcerstwa, Uganda, listy, korespondencja, Afryka

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szady, J. (2025). „Afrykański pamiętnik”. Charakterystyka zbioru listów Janiny Bartkiewicz z lat 1965-1975. Biografistyka Pedagogiczna, 10(3), 557–578. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.88

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła archiwalne

Archiwum Uniwersyteckie Mikołaja Kopernika

Spuścizna Krystyny Zielińskiej-Melkowskiej z lat 1946-2001, Nr zespołu 137.

Fundacja Generał Elżbiety Zawadzkiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, Akta osobowe (teczki osobowe) konspiratorów pomorskich

sygn. 676-1416/Pom, teczka Dunin-Marcinkiewicz Beata, zam. Chomicz, ps. „Tamara”.

Muzeum Harcerstwa

Zbiór spuścizn

sygn. MHAR/B/389/30, hm. Janina Bartkiewicz, 1912-1975 – korespondencja prywatna, życiorys, 1957-1986.

sygn. MHAR/B/176/217/23, hm. Zofia Florczak, 1912-1996 – korespondencja za czerwiec–grudzień 1986.

Źródła drukowane

Bartkiewicz J., Listy z Afryki, oprac. B. Chomicz, wyd. 1, Toruń 2000.

Bartkiewicz J., Listy z Afryki, oprac. B. Chomicz, wyd. 2, Toruń 2018.

Chomicz B., Janina Bartkiewiczówna – „Bartek” harcmistrzyni-sternik jachtowej żeglugi morskiej, w: Pod żaglami Grażyny. Relacje i wspomnienia, oprac. M. Appelt, Poznań 1997, s. 174-180.

Chomicz B. K., Moje 100 lat, Toruń 2004.

Międzynarodowy Kopernikowski Zlot Młodzieży: Toruń, 10-12 sierpnia 1973 roku, oprac. E. Buczyński, Bydgoszcz-Toruń 1973.

Sprawozdanie Oddziału Pomorskiego Związku Harcerstwa Polskiego za rok 1938, Toruń 1939.

Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Spis wykładów na rok 1969/1970, Toruń 1969.

Wiadomości Urzędowe. Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego, 20 (1947) nr 1-12.

Wiadomości Urzędowe Związku Harcerstwa Polskiego”, 3 (1959).

Opracowania

Andrzejak A., Różański J., Medycyna i ewangelizacja. Rozmowy z Wandą Błeńską, Poznań 1996.

Beyzym J., Apostoł Madagaskaru. Wybór listów, red. J. Żukowicz, Kraków 2002.

Chomicz B., „Butolog” wśród trędowatych, „Nowości. Gazeta Pomorza i Kujaw”, 2012, nr 77, s. 8.

Chomicz B., Druhna Rózia. Nauczycielka, harcmistrzyni Rozalia Zielińska, „Nowości. Gazeta Pomorza i Kujaw”, 2012, nr 145, s. 8.

Chomicz B., Harcerka wśród trędowatych, „Nowości. Gazeta Pomorza i Kujaw”, 2006, nr 205, s. 12.

Chomicz B., Kot - Biskupem Kazachstanu, „Nowości. Gazeta Pomorza i Kujaw”, 2009, nr 86, s. 10.

Chomicz B., Zaczęło się na Koniuchach. Wspomnienie o Janinie Bartkiewiczównie, „Nowości. Gazeta Pomorza i Kujaw”, 2018, nr 209, s. 7.

Cichecki K., Moja nowa ojczyzna. Listy ks. Kazimierza Cicheckiego z Zambii z lat 1982-2000, red. S. Rafałko, R. Ostrowski, Warszawa 2010, t. 1-2.

Czarnota W. Witkowska E., O harcerstwie żeńskim w Polsce. Zarys problematyki, Warszawa-Kraków 2024.

Czerniewski S., Była dobrym Człowiekiem : wspomnienie : mimo najróżniejszych przeciwności losu, nigdy nie narzekała, „Nowości”, 2004, nr 238, s. 12.

Czyżewski J., Leczyła nie „trąd”, ale „ludzi chorych na trąd” – holistyczne podejście do pacjentów Służebnicy Bożej Wandy Błeńskiej, w: Apostołowie Afryki. Studia poświęcone Wandzie Błeńskiej i kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ, red. M. Białkowski, M. Dejneko-Białkowska, Toruń 2022, s. 37-51.

Encyklopedia filatelistyki, red. T. Hampel, współpr. J. Adamczyk i in., Warszawa 1993.

Florczak Z., Buluba. Opowieść o wiosce trędowatych w Ugandzie, Poznań 1994.

Florczak Z., Dokta. Opowieść o Wandzie Błeńskiej lekarzu trędowatych w Ugandzie, Oborniki Wielkopolskie 1993.

Jelonek M., Gadzińska J., Wanda Błeńska. Spełnione życie, Poznań 2019.

Gołąb M., Moje wspomnienia z życia harcerskiego w Rzeszowie w latach 1919-1922, „Skaut. Harcerskie Pismo Historyczne”, 2011, nr 1 (24), s. 7-9.

Harcerki 1911-1939. Historia, program, wychowanie, red. J. Raniecka-Bobrowska, Warszawa 1990.

Harcerki 1939-1945. Relacje. Pamiętniki, oprac. K. Wyczańska, Warszawa 1985.

Harcerki 1939-1945, oprac. Z. Florczak i in., Warszawa 1983.

Harcerski słownik biograficzny, red. J. Wojtycza, Warszawa 2006, t. 1; Warszawa 2008, t. 2, Warszawa-Łódź 2023, t. 6.

Jankowski J., Harcerstwo toruńskie w latach 1917-1939, „Rocznik Toruński”, 13 (1978), s. 121-143.

Kozłowiecki A., Moja Afryka, moje Chingombe. Dzieje misjonarza opisane w listach do przyjaciół, oprac. L. Grzebień, Kraków 1998.

Łączniczki okręgu wileńsko-nowogródzkiego Armii Krajowej. Wspomnienia, informacje biograficzne, oprac. L.J. Malinowski, Bydgoszcz 2001.

Łukaszyk A., Wanda Maria Błeńska And Her Contribution To Fight Against Leprosy In The World, “Annales Missologici Posnanienses”, 20 (2025), s. 9-24.

Maciejewska-Janke T., Harcerstwo żeńskie w Bydgoszczy w latach 1918-1949 we wspomnieniach swoich członkiń (cz. 1), „Kronika Bydgoska,” 19 (1998), s. 325-346; (cz. 2), „Kronika Bydgoska”, 20 (1998), s. 222-242.

Magowska A., Zaangażowanie Polaków w misyjną opiekę zdrowotną w Afryce, Poznań 2007.

Meredith M., Historia współczesnej Afryki, Warszawa 2020.

Nawrocka M., Jej światło. O życiu i dziele Wandy Błeńskiej, Poznań 2005.

Niedbała D., Hm. Irena Horbulewicz (1926-2011). Wędrowniczka po Zachodnim Stoku, „Kalendarz Bydgoski”, 46 (2013), s. 285-286.

Puchała S., Poczet Harcmistrzyń i Harcmistrzów, t. 1: A-Ł, Warszawa 2014.

Śladami Lilijki w Grodzie Kopernika, red. L.J. Welker, Toruń 2002.

Szczodrowski R., Misjonarze bez habitów. Sylwetki wybranych polskich misjonarzy świeckich, Pelplin 2015.

Toruński słownik biograficzny, red. K. Mikulski, , t. 1, Toruń 1998.

Welker L.J., Całe życie wśród harcerzy. Jadwiga Luśniakówna (1898-1988), instruktorka harcerska, nauczycielka, żołnierz AK, bibliotekarka, „Nowości”, 2003, nr 64, s. 22.

Welker L.J., Kalendarium harcerstwa w Toruniu 1917-2007, Toruń 2007.

Zawadzka Z., Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911-1948/49, Warszawa 2004.