Ksiądz Johannes Gehrmann między Polską a Niemcami: Przełomowe miejsca w jego biografii

Izabela Lewandowska

doi:10.36578/BP.2022.07.30

Data publikacji : 31-12-2022

Tom 7 Nr 2 (2022)

Ksiądz Johannes Gehrmann między Polską a Niemcami

Izabela Lewandowska

https://orcid.org/0000-0003-0853-7913

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.30

Przełomowe miejsca w jego biografii

Abstrakt

W artykule przedstawiono życie i działalność księdza Johannesa Gehrmanna, który związany był zarówno z Niemcami, jak i Polską, tworząc mosty pojednania między obu narodami. W jego biografii wybrano trzy główne „miejsca” będące szerszymi przestrzeniami jego życiowego zaangażowania. Są to: Warmia (Jaroty, Bartąg), północne Niemcy (Osnabrück, Fehmarn, Hamburg) oraz Misja Pojednania (Hilter, Ciechocinek, Westerplatte). W rozwinięciu szczegółowo omówiono, że na Warmii Gehrmann spędzał dzieciństwo, uczył się języka polskiego, był ministrantem. W Niemczech północnych zaangażował się w dzieło pomocy Polakom i uchodźcom z Europy Wschodniej w ostatnich latach przed upadkiem komunizmu. Natomiast idea pojednania rozpoczęła się wraz z przejęciem parafii w Hilter i nawiązaniem współpracy z kurortem w Ciechocinku, gdzie leczyli się polscy weterani wojenni. To dzięki niemu idea pojednania polskich i niemieckich żołnierzy walczących przeciwko sobie na Westerplatte nabrała realnych kształtów i została zrealizowana na początku lat 90. XX w. W zakończeniu podkreślono miejsca w biografii ks. Gehrmanna, które świadczą o trudnej polsko-niemieckiej historii i pojednaniu.

Słowa kluczowe:

Johannes Gehrmann, Warmia, północne Niemcy, Akcja Pomocy Polakom (Polenhilfe), Misja Pojednania

Inne teksty tego samego autora

Izabela Lewandowska, Sylwia Szkamruk, Otokar Rudke – życie na polsko-niemieckim pograniczu politycznym, kulturowym i społecznym , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 1 Nr 1 (2016)
Izabela Lewandowska, Józef Malewski (1888–1948) – lokalny patriota z Warmii , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 4 Nr 1 (2019)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Lewandowska, I. (2022). Ksiądz Johannes Gehrmann między Polską a Niemcami: Przełomowe miejsca w jego biografii. Biografistyka Pedagogiczna, 7(2), 241–266. https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.30

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła

[Gehrmann J.], Życiorys, „Jomen-Post”, 24 (2004).

Gehrmann J., „Wir zwei sind aus Jomendorf…, Heiliger Vater…”, „Heimat-Jahrbuch Allenstein”, 52 (2021) s. 132.

Gehrmann J., Ja mam nie tylko historyczne wspomnienia, spisał W. Oszajca SJ, Ciechocinek, październik 1995, „Przegląd Powszechny”, 113 (1996) nr 9, s. 203-213. DOI: https://doi.org/10.1006/jmrb.1996.0178

Gehrmann J., Ministrant w Bartągu, w: Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazury we wspomnieniach, red. H.J. Karp, R. Traba, Olsztyn-Warszawa 2004, s. 433-441.

Gehrmann J., Narben. Totenträger waren Soldaten, „Jomen-Post”, 10 (1987) s. 7-8.

Gehrmann J., Sąsiedzkie życie, w: Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazury we wspomnieniach, red. H.J. Karp, R. Traba, Olsztyn-Warszawa 2004, s. 283-285.

Opracowania

Adamczyk J., Westerplatczycy wśród młodzieży Ciechocinka, „Rzemieślnik”, 13 sierpnia 1989, nr 33.

Adamczyk J., Westerplatczycy, „Rzemieślnik”, 1 stycznia 1989, nr 1.

(ber), Pojednanie na Westerplatte, „Słowo ludu nad Wisłą i Kamienną”, 2-3 września 1995.

(ber), Pojednanie w „Gracji”, „Słowo Ludu. Wydanie kieleckie”, 2 września 1993, nr 203.

(bet.), Westerplatczycy – Hubalczycy. Spotkanie po latach, „Rzemieślnik”, 22 kwietnia 1990, nr 16.

(bk), Dłonie w uścisku, „Gazeta Regionalna”, 2 września 1993.

Chłosta J., Biografie Niemców z Prus Wschodnich, Olsztyn 2010.

Chłosta J., Ksiądz kanonik Johannes Gehrmann, „Posłaniec Warmiński”, 19 czerwca 2005.

Cyfus E., A życie toczy się dalej, cz. 3, Olsztyn 2010.

Cyfus E., Droga do pojednania. Wspomnienie o Johannesie Gehrmannie, Olsztyn 2022.

Cyfus E., Pobiegnij moją drogą. Opowieść biograficzna o Warmiaku Herbercie Monkowskim, Olsztyn 2020.

(DK), Kriegsmarine w Ciechocinku, „Gazeta Kujawska”, 2 września 1993.

Dokument Kriegsmarine. Westerpaltte 4:48, tłum. i oprac. J. Żebrowski, Ciechocinek 2010, s. 190.

Galenski A., Kanonikus Johannes Gehrmann – Ein Pionier für die Aussöhnung, „Heimat-Jahrbuch Allenstein”, 50 (2019) s. 171.

Górnikiewicz S., Lwy z Westerplatte, wyd. 2, Gdańsk 1988.

Górnikiewicz S., Owiana legendą. Historia Wartowni nr 1 na Westerplatte, Gdańsk 1984.

Hoher polnischer Orden für Pfarrer Gehrmann, „Neue Osnabrücker Zeitung”, 30 października 1995.

J.Ch. [Jan Chłosta], Ksiądz kanonik Johannes Gehrmann, „Posłaniec Warmiński”, 19 czerwca 2005.

Kamiński G., Misjonarze pojednania, „Przewodnik Katolicki”, 27 września 2009, nr 39.

Kipper B., Wieder deutsche Messen in Stettin, „Informationsblatt Pomeranus”, 1995, nr 5/87.

Knapik D., Twarzą w twarz, „Gazeta Kujawska”, 6 września 1993, nr 208.

Koniecpolska E., Misja księdza Gehrmanna, „Przegląd Warmiński”, 2014, nr 3, s. 7.

Kryszałowicz L., Każdy ma prawo podać rękę, „Gazeta Olsztyńska”, 25 października 1995.

Kryszałowicz L., Korzenie i krzyże, „Gazeta Olsztyńska”, 1-3 września 1995.

KS, Wysokie polskie odznaczenie dla niemieckiego księdza, „Trybuna”, 14-15 września 1995.

Kulik Z., Sidorkiewicz K., Misjonarz pojednania, „Ilustrowany Kurier Polski”, 16-18 czerwca 1995, nr 115.

Lewandowska I., Batożyński R., Józef Malewski z Jarot (1888-1948). Historia i pamięć, Olsztyn 2021.

Łopatyński S., Krzyż za pojednanie, „Gazeta Wyborcza”, 12 października 1995.

Nowicka G., Wojna i pamięć, „Gazeta Pomorska”, 14 października 1994.

Obremska M., Pojednanie i honor, „Słowo. Dziennik katolicki”, 4-6 marca 1994, s. 6.

Ostropolska G., Florczyk J., Westerplatczycy pod komendą „Matki”, „DW-magazyn”, 25-27 lutego 1994.

Saramonowicz A., Uszanować decyzję, „Gazeta Wyborcza”, 8 września 1993, nr 210.

Serca w cugle. Z ks. Johannesem Gehrmannem, działaczem na rzecz polsko-niemieckiego pojednania rozmawia Anna Raczyńska, „Gazeta Toruńska”, 30 czerwca 1995.

Tadeusza Krepsa Misja Pojednania, z Tadeuszem Krepsem rozmawia Tomasz Ciechoński, „Magazyn Toruński”, 31 października – 2 listopada 2014.

(Tracz), Pojednanie w Ciechocinku, „Ilustrowany Kurier Polski”, 2 września 1993.

Traczykowski J., Wymazać gniew, „Ilustrowany Kurier Polski”, 3-5 lutego 1995.

Ubertowska A., Pojednanie oprotestowane?, „Gazeta Gdańska”, 7 września 1993, nr 174.

Wolff H., Für Verdienste an Kirche und Volk, „Heimatteil Fehmarn”, 27 listopada 1999.

Zajączkowski K., Zakłócona rocznica. Wizyta niemieckich weteranów w Gdańsku w 1979 roku w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2 (2011) s. 365-381.

Zasada S., Misja pojednania, „Przegląd Reader’s Digest”, wrzesień 2001.

Znaki pamięci. Listy Westerplatczyków (1940-1993), wybór S. Górnikiewicz-Kurowska, Gdańsk 1994.