Włączanie estetyki codzienności do edukacji poprzez autonarrację

Alicja Lisiecka

doi:10.36578/BP.2025.10.22

Data publikacji : 20-11-2025

Tom 10 Nr 2 (2025)

Włączanie estetyki codzienności do edukacji poprzez autonarrację

Alicja Lisiecka

https://orcid.org/0000-0003-0080-6314

DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.22

Abstrakt

Od kilkunastu lat w literaturze pedagogicznej zwraca się uwagę na potrzebę zrewidowania teorii wychowania estetycznego, podkreślając konieczność dostosowania jej założeń do współczesnych warunków społeczno-kulturowych. Tradycyjna formuła edukacji estetycznej traci dziś na znaczeniu. Zachowanie relewantności edukacji estetycznej wymaga rozszerzenia przedmiotu zainteresowania teorii oraz docenienia podmiotowości uczestników procesu edukacyjnego. W tym kontekście estetyka postkantowska, a zwłaszcza nurt estetyki codzienności, może stanowić istotne źródło inspiracji. Celem niniejszego artykułu jest zasygnalizowanie możliwości włączenia estetyki codzienności do edukacji poprzez autonarrację. Takie podejście umożliwia podejmowanie refleksji nad spektrum zjawisk, analizowanych zarówno z perspektywy biograficznej, jak i w szerszym wymiarze społeczno-kulturowym, co sprzyja budowaniu poczucia koherencji oraz wspólnoty doświadczeń.

Słowa kluczowe:

estetyka codzienności, edukacja estetyczna, teoria wychowania estetycznego,, autonarracja

Inne teksty tego samego autora

Alicja Lisiecka, Forerunners of the Polish Theory of Aesthetic Education , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 7 Nr 1 (2022)
Alicja Lisiecka, O pedagogicznym znaczeniu piękna w świetle biografii Williama Morrisa (1834-1896) , Biografistyka Pedagogiczna: Tom 6 Nr 1 (2021)

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Lisiecka, A. (2025). Włączanie estetyki codzienności do edukacji poprzez autonarrację. Biografistyka Pedagogiczna, 10(2), 481–504. https://doi.org/10.36578/BP.2025.10.22

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrzejewski A., Struktura estetycznego doświadczenia codzienności, „Filozofia Nauki”, 22 (2014) nr 3, s. 125-135.

Berleant A., On Getting Along Beautifully: Ideas for a Social Aesthetics, w: Aesthetics in the Human Environment, red. P. von Bonsdorff, A. Haapala, Lahti 1999, s. 12-29.

Berleant A., Prze-myśleć estetykę. Niepokorne eseje o sztuce, tł. M. Korusiewicz, T. Markiewka, Kraków 2007.

Berleant A., Wrażliwość i zmysły. Estetyczna przemiana świata człowieka, tł. S. Stankiewicz, Kraków 2011.

Boguszewska A., Stępnik M., Tarasiuk R., Stan wiedzy o sztuce i kulturze plastycznej i muzycznej uczniów kształconych według podstawy programowej obowiązującej w latach 1999/2010. Raport z badań prowadzonych według koncepcji programowej opracowanej przez Annę Mazur w ramach projektu „Profesjonalizm e edukacji. Przygotowanie i realizacja nowego programu praktyk pedagogicznych na Wydziale Artystycznym UMCS”, Lublin 2013.

Bokiniec M., Życie w poszukiwaniu sensu. Estetyka rzeczywistości w ujęciu Marii Gołaszewskiej a współczesna estetyka codzienności, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, 32 (2023) nr 3, s. 67-84, DOI: 10.24425/pfns.2023.148258.

Chrost S., Człowiek - doświadczenie egzystencjalne i autonarracja, „Edukacja Dorosłych”, 1 (2017) s. 9-19.

Depta H., O wychowanie estetyczne na miarę naszych czasów, w: Współczesne problemy edukacji estetycznej, red. K. Pankowska, Warszawa 2010, s. 25-37.

Duncum P., A Case for an Art Education of Everyday Aesthetic Experiences, „Studies in Art Education”, 40 (1999) nr 4s. 295-311.

Dziemidok B., Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2009.

Gołaszewska M., Estetyka rzeczywistości, Warszawa 1984.

Góralska R., Uważność: technika uczenia się czy droga wspierania (samo)rozwoju?, „Rocznik Andragogiczny”, 26 (2019) s. 109–124, DOI: 10.12775/RA.2019.006.

Grusiewicz M., Zapomniane przeżycie estetyczne, w: Non omnis moriar. Na tropach piękna, red. B. Pazur, Lublin 2017, s. 27-44.

Haidt J., The Anxious Generation: How the Great Rewiring of Childhood is Causing an Epidemic of Mental Illness, Dublin 2024.

Han B.C., Kryzys narracji i inne eseje, tł. R. Pokrywka, Warszawa 2024.

Han B.C., Nie(do)rzeczy, tł. K. Wojtkowska, Łódź 2023.

Han B.C., Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje, tł. R. Pokrywka, M. Sutowski, Warszawa 2022.

Holt J., Zamiast edukacji. Warunki do uczenia się przez działanie, tł. D. Konowrocka, wprow. do wyd. pol. B. Śliwerski, Kraków 2007.

Hucko-Biernat O., Nieoczywistość autonarracji a tworzenie autobiografii, w: Biografie nieoczywiste. Przełom, kryzys, transgresja w perspektywie interdyscyplinarnej, red. M. Karkowska, Łódź: 2018, s. 132-145.

Jančina M., Autonarracja jako metoda badania autokreacji, „Psychologia Rozwojowa”, 21 (2016) nr 2, s. 27-40, DOI: 10.4467/20843879PR.16.008.5086.

Kłakówna Z.A., Bierz i czytaj, Kraków 2023.

Kołodziej P., Dwadzieścia pięć twarzy Dziewczyny z perłą. Praktyka czytania dzieł malarskich w procesie kształcenia kulturowo-literackiego, Kraków 2018.

Korusiewicz M., Estetyka codzienności – estetyka spotkania, „Studia Ecologiae et Bioethica”, 14 (2016) nr 1, s. 13-34, DOI: 10.21697/seb.2016.14.1.01.

Koziołek K., Czas lektury, Katowice 2017.

Kubinowski D., Pedagogiczne myślenie humanistyczne jako kategoria metodologiczna, w: Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie, red. D. Kubinowski, M. Nowak, Kraków 2006, s. 171-180.

Kubinowski D., W poszukiwaniu komplementarnego modelu pedagogiki sztuki jako nauki o wychowaniu/edukacji, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, 18 (2024) nr 1, s. 52–65, DOI: 10.18778/2450-4491.18.05.

Kwiatkowska-Tybulewicz B., W poszukiwaniu wspólnotowości. Autoetnograficzna opowieść o Biennale Sztuki w Wenecji, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, 18 (2024) nr 1, s. 164-177, DOI: 10.18778/2450-4491.18.13.

Kwiatkowska-Tybulewicz B., Wychowawcze aspekty sztuki współczesnej. Z perspektywy pedagogiki krytycznej, Warszawa 2016.

Lorenc I., O potrzebie estetyki nieautonomicznej, w: Wizje i re-wizje. Wielka księga estetyki w Polsce, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2007, s. 79-90.

Maliszewski K., Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego, Katowice 2021.

Marini G., An Introduction to Everyday Aesthetics in Education, „Studies in Philosophy and Education”, 40 (2021) nr 1, s. 39–50, DOI: 10.1007/s11217-020-09740-x..

Naukkarinen O., Everyday aesthetics and everyday behavior, „Contemporary Aesthetics”, 15 (2017) s. 1-12.

Nowak-Dziemianowicz M., Szkoła jako przestrzeń uznania, Warszawa 2020.

Nowotniak J., Wizualne (auto)narracje pokolenia Alpha wyzwaniem dla badań biograficznych, „Biografistyka Pedagogiczna”, 8 (2023) nr 2, s. 505-525, DOI: 10.36578/BP.2023.08.55..

Nussbaum M.C., W trosce o człowieczeństwo. Klasyczna obrona reformy kształcenia ogólnego, tł. A. Męczkowska, wstęp J. Szacki, Wrocław 2008.

Olbrycht K., Edukacja kulturalna jako edukacja do wzrastania w człowieczeństwie, Katowice 2019.

Olbrycht K., Sztuka a działania pedagogów, Katowice 1987.

Pankowska K., Kultura – sztuka – edukacja w świecie zmian. Refleksje antropologiczno-pedagogiczne, Warszawa 2013.

Pankowska K., Wychowanie estetyczne dziś – nowa rzeczywistość, nowe zadania, w: Współczesne problemy edukacji estetycznej red. K. Pankowska, Warszawa 2010, s. 9-14.

Pękala T., Dyskurs estetyczny: rekapitulacje i prognozy, „Diametros”, 3 (2005) s. 121-128.

Saito Y., Aesthetics of the Everyday, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E. N. Zalta, U. Nodelman,, https://plato.stanford.edu/archives/win2024/entries/aesthetics-of-everyday/, dostęp: 03.10.2024.

Saito Y., Everyday Aesthetics, New York 2010.

Saito Y., Rola estetyki w kształtowaniu świata, „Sztuka i Filozofia”, 37 (2010) s. 71-78.

Stańko-Kaczmarek, M., Twórczość i zdrowie - perspektywa psychologiczna, Poznań 2022.

Szmidt K.J., Pedagogika twórczości a pedagogika sztuki: rzecz o korzystnym związku partnerskim, „Ars Inter Culturas”, 11 (2022) s. 11-26, DOI: 10.34858/AIC.11.2022.414.

Śliwerski B., Szkolne rewolucje, Kraków 2024.

Wojnar I., Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa 2000.

Wojnar I., O edukacji estetycznej – głos pedagoga humanisty, w: Wizje i re-wizje. Wielka księga estetyki w Polsce, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2007, s. 871-875.

Wojnar I., Teoria wychowania estetycznego. Zarys problematyki, Warszawa 1995.

Zalewska-Pawlak M., Sztuka i wychowanie. W poszukiwaniu zagubionej teorii sztuki życia i sztuki w wychowaniu. Łódź 2017.